background image
Na Spiszu nr 3 (88) 2013 r.
44
Historia
Na Spiszu
Powstała już w 1920 roku Ukraiń-
ska Organizacja Wojskowa , za metodę
działania wybrała terror. Podjęto np.
w Lwowie nieudaną próbę zamachu na
Józefa Piłsudskiego, mordowano pol-
skich nauczycieli, policjantów, napada-
no na urzędy pocztowe i banki. Akcje
te spotkały się z poparciem ukraiń-
skich chłopów, którzy podpalali dwo-
ry, niszczyli słupy telegraficzne i tory
kolejowe. Dominowało hasło ,,Lachy
za San”.
Sytuacja zaostrzyła się po po-
wstaniu w 1929 roku Organizacji
Ukraińskich Nacjonalistów. Celem
programowym tej organizacji było do-
prowadzenie do powstania , w wyniku
bezkompromisowej walki, niepodległej
Ukrainy, zajmującej obszar od Donu
po zachodnią Małopolskę. Za swoich
najgroźniejszych przeciwników OUN
uznała Polskę i ZSRR, a za naturalnych
sojuszników Niemcy.
W marszu OUN Zrodziliśmy się
z krwi narodu śpiewano :Śmierć, śmierć,
Lachom śmierć, a w innej piosence: …Na
jedną szubienicę Lacha i psa…. Na Woły
zapanował terror. Dokonano na Pola-
kach wiele udanych zamachów. Przy-
kładowo w biały dzień na ulicy Foksal
w Warszawie zastrzelony został mi-
nister spraw wewnętrznych Polski –
Bronisław Pieracki.. Zabójcy ministra
nigdy nie schwytano, natomiast aresz-
towano przywódców OUN, w tym Ste-
pana Banderę, Wyrokiem sądu zostali
skazani na karę śmierci, którego jednak
nie wykonano, zaś po wybuchu II woj-
ny światowej uzyskali oni wolność.
Gdy w 1941 r. wybuchła wojna nie-
miecko-radziecka, powstała Ukraińska
Powstańcza Armia, popularnie znana
jako UPA, która głosiła hasła ,,Ukra-
ina dla Ukraińców”, Wśród miejscowej
ludności krążyły wierszyki typu: ,
Śmierć Lachom – sława Ukrainie”, czy
,,Lachów wyrżniemy, Żydów podusimy,
a Ukrainę stworzyć musimy”.
Polaków uznano za główną prze-
szkodę na drodze do utworzenia sa-
modzielnej Ukrainy, stąd rozpoczęła
się zorganizowana eksterminacja lud-
ności polskiej na Wołyniu.
Pierwszy
napad dokonany został w dniu 9
lutego 1943 r., gdzie w kolonii Pa-
rośle, w powiecie włodzimierskim,
siekierami zamordowano ponad
150 Polaków, nie oszczędzając nawet
małych dzieci. W jednym z domów zna-
leziono niemowlę przybite bagnetem
do stołu. Pamiątką po tej nie istnieją-
cej dzisiaj polskiej osadzie w Parolu,
jest mogiła w kształcie kurhanu, gdzie
są pochowani zamordowani wówczas
Polscy.
O okrucieństwie Ukraińców świad-
czą sposoby w jakich mordowano Po-
laków. Łamano im kości, odrąbywano
kończyny, przerzynano piłami, wydłu-
bywano oczy, palono żywcem, topio-
no w studniach. Kobietom ciężarnym
rozpruwano brzuchy, dzieci nadzie-
wano na sztachety lub krzyżowano na
drzwiach.
Szeroką akcję ,,oczyszczenia” Wo-
łynia z Polaków, nacjonaliści ukraiń-
scy zaplanowali na okres Wielkiego
Tygodnia w 1943 r. Okres ten zwany
był później jako czerwona Wielkanoc.
Wtedy łuny polskich osad trwały kil-
ka dni.
Największym echem odbiła się
zbrodnia, polegająca na likwidacji pol-
skiego osiedla robotniczego Janowa
Dolina nad górnym Horyniem. Wcze-
snym rankiem, w Wielki Piątek, tj.: 23
kwietnia 1943 roku nacjonaliści ukra-
ińscy, przy udziale miejscowego chłop-
stwa, zamordowali całą ludność tego
BOLESNA ROCZNICA
– wiosna 1943
– MORDY POLAKÓW NA WOŁYNIU
Gdy po zakończeniu I wojny światowej Wołyń pozostał w gra-
8
nicach Polski, władze polskie rozpoczęły akcje wzmocnienia na
tym obszarze żywiołu polskiego. spotkało się to z gwałtownym
oporem ukraińskich nacjonalistów.
Lekcja rysunku, Edward Nowakowski, Włodzimierz Wołyński 1932, fot. www.wolyn.eu