background image
Na Spiszu nr 3 (88) 2013 r.
50
z Jagiellonami) podarował część
ziemi spiskiej, w tym Niedzicę, pol-
skiemu możnowładcy, wojewodzie
sieradzkiemu Hieronimowi Łaskie-
mu herbu Korab za pomoc wojsko-
wą i dyplomatyczną. Łaski czerpał
z darowizny spore korzyści. Zarów-
no on jak i jego syn Olbracht przez
60 lat wykorzystywali majątek Nie-
dzicy jako zastaw pod liczne pożycz-
ki, które zaciągali. W sumie za pano-
wania Łaskich, zamek Dunajec był 9
razy przejmowany siłą lub stawiany
w zastaw. Wiele ciekawych informa-
cji o dziejach rodu Łaskich
wg Al-
freda Majewskiego znajdziecie na
stornach http://www.kacwin.com/
historia/zamek/zamek_niedzica_
historia.php
8. Istotnym jest, że już w1538 r. zamek
został przekazany w zastaw Jerze-
mu Horvathowi Palocsayowi. On
też w 1589 r. był ostatnim, który
udzielił pożyczki Olbrachtowi pod
zastaw zamku i w tym roku przejął
on Dunajec wraz z okolicą za sumę
20 000 złotych reńskich.
Na zakończenie w kontekście
„pasterskich wojen” wywoływa-
nych zdaje się w interesie pana
niedzickiego warto przypomnieć
dokonania Jerzego Horvatha z Pa-
locsy. W XVI i na początku XVII
wieku był on głównym inicjatorem
akcji osadniczej między Tatrami
i Pieninami wytyczając sobie gra-
nicę posiadłości, a tym samym gra-
nicę między Spiszem a Podhalem
na potoku Leśnica. Rozpychał się on
na wszystkie strony, aby pozyskać dla
siebie nowe tereny. Nie dziw, że próbo-
wał opanować wschodnie Podhale, czy
„smakowite” dla gospodarki pasterskiej
hale Zadnich Koperszadów w Tatrach.
Wykorzystał przy tym sytuację na po-
graniczu dla zdobycia wielkiego mająt-
ku. Królowie Polski i Węgier zaanga-
żowani w walki dynastyczne, uwikłani
zagrożeniem tureckim i wojnami do-
mowymi nie zważali za bardzo, zwłasz-
cza na dolinę rzeki Białki. Wykorzystu-
jąc koneksje Łaskich jako właścicieli,
ich majątki i „układy” rodowe w Pol-
sce Palocsay zakłada wsie po obu stro-
nach Białki od Frydmana do Jurgowa.
Granice jego posiadłości stanowił potok Leśnica. Do 1625 roku skarży się królom
i prowadzi walki ze starostami nowotarskimi o Brzegi, Bukowinę, Białkę i Groń.
Starostowie przeganiają go za rzekę, nie ruszając tylko Nowej Białej. W 1593 roku
nabywa Lendak będący od 1313 roku w rękach zakonu Bożogrobców. W 1612 za
35.000 złotych reńskich kupuje zakonne majątki Czerwonego Klasztoru stając
się właścicielem całego Zamagurza Spiskiego. W czasie swojego życia założył po-
noć 8 nowych wsi, w tym cztery na lewym brzegu Białki. Posiadał majątki na Spi-
szu, Szaryszu i na Śląsku. Jako pierwszy z rodu miał prawo używać tytułu „wol-
ny baron”. Nie ma się więc czemu dziwić, że był to człowiek bogaty, którego stać
było na rozbudowę zamku w Niedzicy. Zakończenie prac upamiętnił tablicą nad
portalem wejściowym z datą 1601 z napisem:
„GEORGIUS HORVATH IN PALO
CZA DUNAGECZ ET LANDEK DOMINUS AC HAERES HOC CASTRUM VIR-
TUTE SUA AQ V SIVIT EXORNAVIT ET AMPLIAVIT ANNO DOMINI MDCI”.
Jan Budz
Górna część Doliny Zadnich Koperszadów
Historia
Na Spiszu