background image
Na Spiszu nr 2 (87) 2013 r.
20
W walce tej zawsze towarzyszy-
ła im pieśń, bowiem ona dodawała
sił i wiary w przetrwanie, a zarazem
kształtowała więzi narodowe. Po odzy-
skaniu niepodległości w 1918 r. kilka
pieśni pretendowało do miana hymnu
państwowego. Przez kilka lat toczyły
się dyskusje, w wyniku których pięć
pieśni patriotycznych cieszyło się naj-
większym szacunkiem i spośród nich
w 1927 r. wybrano hymn państwowy.
Każda z nich wywoływała głębokie
emocje i zawierając wiele uczuć patrio-
tycznych, z pewnością mogła być hym-
nem Rzeczpospolitej Polski.
Zanim zajmiemy się tymi pięcio-
ma pieśniami poświęcimy chwilę uwa-
gi wcześniej śpiewanym polskim pie-
śniom patriotycznym.
Najstarsza polska pieśń patrio-
tyczna to Bogurodzica. Powstała ona na
przełomie XIII i XIV wieku i pełniła rolę
hymnu Rzeczpospolitej a w XIV – XVIII
także Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Uczeni odrzucili pogląd jakoby auto-
rem tej pieśni był św. Wojciech, gdyż
nie znał on języka polskiego. Pierw-
szy zapis tej pieśni pochodzi z 1407 r.
Dokonał go ksiądz Maciej z Grocho-
wa – wikary parafii w Kcynii, na Ku-
jawach. Tekst ten przechowywany jest
w Bibliotece Jagiellońskiej. Początko-
wo, jako pieśń religijna śpiewana była
w kościołach. Z czasem stała się pie-
śnią bojową rycerstwa polskiego. Dłu-
gosz pisze, że śpiewano ją w bitwie
pod Grunwaldem. Była również śpie-
wana w bitwach przez rycerzy w 1444
r. pod Warną i w roku 1621 r. pod Cho-
cimiem. W XV wieku była hymnem
królewskim Jagiellonów. Śpiewano ją
również, w języku polsku, w czasie ko-
ronacji Władysława Jagiellończyka na
króla Czech. W połowie XVI w. Bogu-
rodzica uzyskała znaczenie hymnu.
Wincenty z Kielczy w 1253 r. na
uroczystość kanonizacji św. Stanisła-
wa ze Szczepanowa, w 1254r., pisze
pieśń Gaude Mater Polonia ( pol. Ra-
duj się Matko-Polsko). Pierwszy raz
zostaje wykonana na tych uroczysto-
ściach w 1254 r. Śpiewa ją wielokrotnie
polskie rycerstwo, po zwycięskich bi-
twach. Obecnie została przyjęta przez
środowiska akademickie
Popularną, choć nie spełniającą
rangi hymnu, stała się napisana przez
Ignacego Krasińskiego pieśń Hymn
do miłości Ojczyzny. Poeta odczytał
ją po raz pierwszy na jednym z obia-
dów czwartkowych. W czasie zaborów
pieśń ta pełniła jednak rolę hymnu na-
rodowego. W W.A.T w Warszawie jest
śpiewana podczas immatrykulacji, po
Gaude Mater Polonia. Według legen-
dy, natchnieniem dla autora stał się
wypadek, jakiemu uległ stary żołnierz,
gdy śpieszył na obiad czwartkowy.
Wracajmy do naszych rozważań
o pieśniach patriotycznych. Nie uzna-
jemy w naszej historii Królestwa Pol-
skiego ( 1815 – 1831) pod berłem cara
Rosji. Ale dla historycznej poprawno-
ści zaznaczyć wypada, że miało ono
oficjalną pieśń. Pierwotnie nosiła ty-
tuł Hymn i została skomponowana na
zamówienie Wielkiego Księcia Kon-
stantego, z okazji pierwszej rocznicy
powstania Królestwa Polskiego. Słowa
napisał Alojzy Feliński a muzykę skom-
ponował Jan Nepomucen Kraszewski.
Wzorowali się oni na angielskim hym-
nie God save the king (pol. Boże zacho-
waj Króla).W refrenie pierwszej zwrot-
ki znajdowały się słowa : Naszego Króla
zachowaj nam Panie. Ale już po roku
śpiewano : NASZĄ OJCZYZNĘ RACZ
NAM WRÓCIĆ PANIE.
Kartka z historii Polski
Jaki miał być hymn
Niepodległej Rzeczpospolitej?
Polacy walczyli o swoją niepodległość wielokrotnie i na różnych frontach. Wierząc, że Ojczyzna
8
w końcu odzyska niepodległość.
Hymnem czci się Ojczyznę w czasie ważnych obchodów i uroczystości: na zdjęciu uroczystość
przed budynkiem Gminy Łapsze Niżne w ramach obchodów 90 rocznicy powrotu Spisza do
Polski (2010).
Historia
Na Spiszu