background image
Na Spiszu nr 3 (84) 2012 r.
13
Tablica pamięci
dr Ewy Polak-Trajdos
Sympatycznie, ciepło, kameralnie, a do tego uroczyście
odbyło się 7.09.br. na zamku „Dunajec” w Niedzicy odsło-
nięcie tablicy poświęconej dr Ewie Polak-Trajdos, badaczce
sztuki gotyckiej.
Doktor Polak-Trajdos ma nieoszacowane zasługi w ba-
daniu oraz inter-
pretacji
odkryć
dokonań gotyku
Małopolski i daw-
nych ziem Gór-
nych Węgier, jest
wielce
zasłużo-
ną badaczką spi-
skiego
gotyku,
ale nie tylko, również zafascynowana była barokiem.
Tablicę odsłonił jej syn prof. dr hab. Tadeusz Mikołaj Traj-
dos z Warszawy, który podziękował Stowarzyszeniu Histo-
ryków Sztuki za życzliwość i możliwość umieszczenia tablicy
jako dziesiątej w szeregu innych zasłużonych osób na gan-
ku zamku. Serdeczności nie zabrakło i dla dyrektorki ze-
społu zamkowego Ewy Jaworowskiej-Mazur, organizator-
ki uroczystości. Podziękował przybyłym gościom, między
innymi Barbarze Węglarz dyrektorce Muzeum Pienińskie-
go im. Józefa Szalaya w Szczawnicy, Janowi Budzowi pre-
zesowi Związku Polskiego Spisza, Julianowi Kowalczyko-
wi prezesowi Stowarzyszenia Rozwoju Spisza i Okolicy.
Wspominano dokonania dr Ewy Polak-Trajdos, była to oka-
zja rzadka mówić o jej warsztacie badawczym i odkrytym do-
robku dwóch wielkich twórców Jakuba z Sącza oraz Mistrza
Maciejowickiego, przebywała i tworzyła na zamku „Duna-
jec” w latach 1958–1971.
Tekst i fot. Ryszard M. Remiszewski
B i o g r a f i a
E
wa
P
olak
-T
rajdos
Urodziła się 2 lutego 1923 roku we Lwowie, zmarła
25 czerwca 1976 w Warszawie, w wieku 56 lat w pełni sił
twórczych po długiej, pełnej cierpień chorobie.
W latach 1928–1930 mieszkała w Wiedniu ze swoimi
rodzicami, a od 1930 roku w Warszawie. Ojciec, M.R Po-
lak był malarzem i grafikiem, jednym z twórców polskiego
znaczka pocztowego, tworzył także pracownię… PWPW.
Uczęszczała do Gimnazjum Sióstr Zmartwychwsta-
nek na Żoliborzu. Maturę zdawała na tajnych komple-
tach w 1942 roku. W 1943 roku wzięła ślub z Tadeuszem
Trajdosem. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim
w 1944 roku. W latach 1945 – 1946 studiowała histo-
rię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od 1946 do 1949
roku – historię sztuki.
Od 1950 roku mieszkała w Warszawie, gdzie 18
października 1951 urodził się jej syn, Tadeusz Mikołaj.
W 1952 roku ukończyła magisterium na Uniwersytecie
Jagiellońskim, pisząc i broniąc pracę na temat „Wpły-
wu misteriów na europejską sztukę średniowieczną” pod
kierunkiem profesora W. Molé.
Od 1958 roku odbyła seminarium doktoranckie
na Uniwersytecie Warszawskim z polskiej sztuki śre-
dniowiecznej u profesora Michała Walickiego. W latach
1961 – 1965 była stypendystką studium doktoranckie-
go IS PAN. W 1965 roku obroniła swoją pracę doktor-
ską pod tytułem: „Relacje artystów Małopolski i Górnych
Węgier od XV do połowy XVI wieku”. Prowadziła pionier-
skie badania nad dziejami sztuki gotyckiej na obszarach
Słowacji i Węgier wraz z dokumentacją i fotografią. Była
zwolennikiem „Szkoły sądeckiej” (… zespół … artystycz-
ny, powstały w drugim i trzecim ćwierćwieczu XV wie-
ku na Sądecczyźnie i Spiszu). Prowadziła także badania
twórczości Jakuba z Sącza, rzeźbiarza i malarza, wyod-
rębniła warsztat Mistrza Maciejowieckiego. Badała nurt
stwoszowski (synów i naśladowców Wita Stwosza) w Ma-
łopolsce, Górnych Węgrzech i Siedmiogrodzie.
Łącznie wydała 27 publikacji i rozpraw naukowych,
liczne artykuły – reportaże z podróży zagranicznych oraz
2 drukowane nowele. Z twórczości plastycznej, malowała
obrazy olejne i tempery, rzeźbiła w glinie.
Jej ostatnia praca została wydana już pośmiertnie,
przez syna – Tadeusza Trajdosa: „Grupa rzeźb gotyc-
kich z Muszyny. Problem proweniencji”, Rocznik Sądec-
ki, t.26, 1998.
Jej fascynacja Zamkiem Niedzickim trwała od lata
1958 roku. Badała temat legendy Uminy i Saper – In-
ków. Studiowała kulturę Peru, Inków i czasu kolonizacji
hiszpańskiej. Planowała napisanie powieści, ale nie uda-
ło jej się to przed śmiercią. Pozostały jednak fragmenty
rękopisu.
Fakty
Na Spiszu