background image
Na Spiszu nr 3 (84) 2012 r.
5
Historia
Na Spiszu
symboli nawiązujących do Ziemi Świę-
tej i do Męki Pańskiej. Została tam m.
in. zbudowana podziemna kaplica Gro-
bu Bożego, stanowiąca replikę Gro-
bu Bożego w Jerozolimie. W 1525 r.
wzniesiono nową kaplicę z wierną
kopią Grobu Jerozolimskiego (obec-
nie starszą niż Grób Boży w Jerozoli-
mie). Było to ważne miejsce dla rycer-
stwa i duchowieństwa polskiego, które
nie brało udziału w zdobyciu i obronie
Ziemi Świętej, ale chcąc się przyczy-
nić tej sprawie wspomagali miechow-
ski klasztor. I tak każdy zasłużony do-
brodziej był przyjmowany do Bractwa
Grobu Świętego i otrzymywał prawo
noszenia wyszytego na swym odzie-
niu znaku podwójnego krzyża, co wią-
zało się z bardzo elitarnym mianem
krzyżowca. Jego pierwszymi członka-
mi, poza Jaksą fundatorem byli: m.in.
Bolesław Kędzierzawy czy Kazimierz
Sprawiedliwy ze swymi rodzinami, bi-
skupi krakowscy i arcybiskupi gnieź-
nieńscy. Do XVI wieku powstały 32
ośrodki Miechowitów w Polsce. podle-
gające bezpośrednio prepozytowi z sie-
dzibą w Miechowie. A ten podlegał pa-
triarsze jerozolimskiemu. W 1774 r.
kongregacja miała w Polsce 88 kapła-
nów i 19 kleryków. Polscy Bożogrobcy
prowadzili działalność charytatywną
i duszpasterską, przy ich konwentach
organizowano parafie i szpitale, popu-
laryzowali pochodzący z tradycji jero-
zolimskich zwyczaj budowania w ko-
ściołach w Wielkim Tygodniu, Grobu
Pańskiego, organizowali nabożeństwa
pasyjne, byli autorami liturgii triduum
paschalnego. Strój zakonny polskich
Bożogrobców w tym okresie to czarny
habit z czerwonym krzyżem patriar-
chalnym. W 1819 r. doszło do kasaty
domu generalnego w Miechowie – za-
kon uległ likwidacji, za przyczyną za-
borców i formalnie przestał istnieć.
Również zakon rycerzy przeżył po-
ważny kryzys – pod koniec XV wieku
kiedy to Papież Innocenty VIII inkor-
porował Bożogrobców do zakonu Jo-
annitów (Kawalerów Maltańskich),
wkrótce został zniesiony w większo-
ści krajów europejskich, przetrwał m.
in. w Hiszpanii i Polsce. Odżył dopiero
po reaktywacji łacińskiego Patriarchatu
Jerozolimy w 1847 na mocy konkor-
datu między Stolicą Apostolską, a Im-
perium Osmańskim. Nowy patriarcha
Giovanni Valerga mocą postanowienia
papieża Piusa IX otrzymał 10 stycznia
1848 roku tytuł Wielkiego Mistrza Za-
konu Grobu Świętego. W dwadzieścia
lat później w 1868 roku, papież ufor-
mował nowe stowarzyszenie nadając
mu charakter Papieskiego Zakonu Ry-
cerskiego składającego się z katolickiej
arystokracji. Papież Leon XIII w 1888
roku zezwolił do zakonu przyjmować
również panie. Na przełomie XIX i XX
wieku zakon liczył już ponad 2000 ka-
walerów i dam W końcu XIX wieku
utworzono przedstawicielstwo Zakonu
w Rzymie, z główną siedzibą Zakonu
w klasztorze przy kościele św. Onu-
frego na Janiculum w Rzymie. Papież
Pius X w 1907 roku przejął kierowanie
Zakonem i objął urząd Wielkiego Mi-
strza. W 1929 uformowało się pierw-
sze Zwierzchnictwo Rycerzy Grobu Bo-
żego w USA, a w 1932 roku odbył się
pierwszy światowy kongres Zakonu
w Jerozolimie.
W tym czasie polscy członkowie
Zakonu próbują utworzyć zwierzch-
nictwo w kraju, przerywa je II wojna
światowa i czas komunizmu. Bożo-
grobcy formalnie powrócili do Polski
w latach 90-tych XX wieku, kiedy
to 8 grudnia 1995 r. mianowano
f
ot. J
. K
ow
alczyk
f
ot. J
. K
ow
alczyk