background image
Na Spiszu nr 3 (84) 2012 r.
4
Historia
Na Spiszu
W czasie wypraw krzyżowych
na początku drugiego tysiąclecia, któ-
rych celem było zdobycie Jerozolimy,
miejsce to stało się kolebką nowych za-
konów, które broniły zdobytych ziem
i opiekowały się przybyłymi tam piel-
grzymami. Tak powstały zakony: rycer-
skie, szpitalnicze i kanonicze. Wśród
nich byli: Templariusze (Joannici, czyli
Zakon Rycerski Świętego Jana Chrzci-
ciela Szpitala Jerozolimskiego, zwany
kawalerami rodyjskimi i kawalerami
maltańskimi), czy Zakon Szpitala Naj-
świętszej Maryi Panny Domu Niemiec-
kiego w Jerozolimie. Oba opiekowały
się chorymi i cierpiącymi pielgrzymami
w hospicjach jerozolimskich.
Jednym z tak też powstałych zako-
nów jest zakon Bożogrobców (nazwa
Deus lo vult – Bóg tak chce
O historii Zakonu
Bożogrobców
Ziemia Święta – ziemska Ojczyzna Chrystusa z jego pustym gro-
8
bem jest dla jego wyznawców najświętszym ze świętych miejsc.
Jest i odwiecznym celem pielgrzymów, by „podjąć gorące mo-
dlitwy i wzmóc dobre dzieła”. Ale jest i ziemią przesyconą krwią
walk pomiędzy chrześcijanami i niechrześcijanami.
pochodzi od najważniejszego dla nich
miejsca – Bożego Grobu), których na-
zwa określa dwa spokrewnione, lecz
różne zakony założone przez wład-
cę Królestwa Łacińskiego Godfryda
z Bouillon po odzyskaniu Jerozolimy
w 1099r., podczas pierwszej wyprawy
krzyżowej. Pierwszy z nich był zako-
nem kanoników – osób duchownych,
żyjących według reguły św. Augustyna
– Kanonicy Regularni Stróże Świętego
Grobu Jerozolimskiego i opiekujący się
Bazyliką Grobu Chrystusa. Zakonnicy
używali czarnego odzienia, na którym
widniał podwójny krzyż koloru czer-
wonego – godło zakonu. Pochodzenie
tego znaku tłumaczy legenda według
której, Matka Boża palcem umaczanym
we krwi Chrystusa zdjętego z krzyża
zaznaczyła na białej szacie apostoła Ja-
kuba Młodszego dwa krzyże jeden pod
drugimi oznajmiła mu, iż będzie stró-
żem Grobu jej Syna. Na tę pamiątkę
kapłani zakonnicy opiekujący się Gro-
bem Bożym przyjęli ten znak jako swo-
je godło. Drugi zakon stanowił zbrojną
straż dla Bazyliki Bożego Grobu i był
świeckim zakonem rycerzy krzyżowych
wywodzących się z najlepszych domów
Europy, powołanym dla zapewnienia
bezpieczeństwa w sanktuariach Ziemi
Świętej i ochrony pielgrzymów. Ryce-
rze nosili białe odzienie z czerwonym
pięciokrzyżem (symbolizującego pięć
ran Chrystusa), nazywanym krzyżem
jerozolimskim, i posługiwali w miej-
scach świętych. Gdy w 1291 r. chrześci-
janie utracili ostatnią twierdzę w Zie-
mi świętej, Akkę, a Palestyna przeszła
w ręce muzułmanów, oba Zakony opu-
ściły Ziemię Świętą i swoją działalność
przenieśli do Europy – tu powstawały
ich klasztory we Włoszech, Niemczech,
Węgrzech, Czechach i Polsce. Nie ma-
jąc dostępu do miejsc świętych zaczę-
to budować w nich kopie Grobu Jezu-
sa, gdzie umieszczano relikwie Krzyża
Świętego (ziemię z Grobu Jezusa Chry-
stusa, drzewo z Krzyża Świętego), aby
„stróżować przy Grobie Świętym”. Bo-
żogrobcy szerzyli kult Grobu Pańskie-
go i nabożeństwa pasyjne oraz prowa-
dzili działalność charytatywną.
Do Polski Bożogrobców spro-
wadził w 1163 r. możnowładca Jak-
sa z rodu Gryfitów, który z wyprawy
do Ziemi Świętej przywiózł ziemię ze-
braną spod Grobu Chrystusa. Ziemia
ta jako swoiste relikwie została roz-
sypana i na niej powstał pierwszy ko-
ściół i klasztor pod wezwaniem – Świę-
tego Grobu Bożego w Miechowie – stąd
używana w Polsce nazwa zakonu Mie-
chowici. Klasztor szybko się rozwijał,
wspierany przez możnowładców i bi-
skupów. Stając się miejscem, pełnym
f
ot. J
. K
ow
alczyk