„Na Spiszu” nr 3-4 (76-77) 2010 r.
34
Betlejymek 2010
Co roku w grudniu w murach Szkoły Podstawowej
w Łapszach Niżnych odbywa się nietypowy konkurs regio-
nalny – konkurs na najładniejszą spiską szopkę czyli Be-
tlejymek. Ideą tego konkursu jest ocalenie od zapomnienia
pięknej tradycji kolędowania z betlejymkiem podczas Świąt
Bożego Narodzenia. Zwyczaj ten szczególnie jest popularny
w Łapszach Niżnych.
Co roku mali i starsi kolędnicy chodzą” po śpiywon-
ce” tzn. po kolędzie z życzeniami czyli z „winsuwaniem”
niosąc betlejymek lub gwiazdę czy też prowadząc turonia
czyli chłopaka schowanego pod owczymi skórami z wełną
na wierzchu i z maską głowy barana z krętymi rogami. Ko-
lednicy –„betlejomkorze” po wejściu do domu i pochwale-
niu Boga śpiewali 1-2 zwrotki kolędy lub spiskiej pastorał-
ki, po czym jeden z 2-3 osobowej grupy składał życzenia
domownikom i ich rodzinom tj.„winsuwoł”. Podobnie było
z kolędnikami z gwiazdą. Kolednicy z turoniem zwanym
też baranem życzenia świąteczne poprzedzali krótką scen-
ką teatralną. W kolędującej grupie wywiązywał się dialog
między Żydem i gospodarzem na temat świąt, sytuacji roz-
mówców, wędrówki barana. Scenkę kończyła gra pasterza
na instrumencie i taniec turonia. Kolędowanie z turoniem
zamykano „winsuwaniem”.
Regionalny, międzyszkolny konkurs szopek poprzedza
sprawdzenie znajomości uczniów w zakresie tekstu i prawi-
dłowego wykonania życzeń kolędników, znajomość kilku
kolęd i pastorałek.
Organizatorzy, zachęcając do wspólnego spędzania cza-
su dzieci z rodzicami, dopuszczają do konkursu rodzinne
szopki, które można przed ogłoszeniem wyników, zoba-
czyć na wystawie. O tym, które miejsca zajęły poszczegól-
ne szopki decydują zwiedzający wystawę, podczas trwa-
jącego kilka dni głosowania. Ocenianie przebiega w skali
punktowej od 1 do 5. Wykonawcy wszystkich szopek do-
puszczonych do konkursu otrzymują nagrody za swe prace.
Im wyżej w punktacji oceniona szopka tym cenniejsza na-
groda. Nagroda rzeczowa dla wykonawcy lub wykonawców
prac zamyka się w kwocie od kilkunastu do prawie dwustu
złotych za pracę. Liczba przyjmowanych prac do konkursu
waha się od kilkunastu do siedemdziesięciu kilku w jednej
edycji. W tym roku konkurs odbywa się po raz 13.
Wykonawcy zazwyczaj zostawiają swoje pracę na au-
kcji, z której dochody przeznacza się na pilne potrzeby
szkoły. Inną formą pozyskiwania funduszy przez szkołę
jest sprzedaż ozdób świątecznych wykonanych przez na-
uczycieli i uczniów.
Współorganizatorami, a najczęściej sponsorami nagród
dla autorów spiskich szopek są prywatne osoby lub lokal-
ne organizacje np. Związek Podhalan, Związek Polskiego
Spisza, Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy, czasem
przedstawiciele lokalnego samorządu. Gospodarzem uro-
czystości jest pomysłodawca konkursu – dyrektor SP w Łap-
szach Niżnych Julian Kowalczyk.
Ogłoszenie wyników tegorocznej edycji konkursu „Be-
tlejymek 2010” w niedzielę 12 grudnia (15.00) poprzedzi
promocja pierwszej w dziejach Spisza płyty z kolędami i pa-
storałkami spiskimi. W czasie promocji wybrane utwory
z płyty wykonają na żywo autorzy – muzycy i wokaliści
kapeli „Sypaniec”.
jk
Prezent na święta
Kolędy i pastorałki spiskie
Ukazała się płyta z nagraniem ludowych kolęd i pastorałek. Utwory są wykona-
ne przez grupę muzykantów i wokalistów ze Spisza, oparte na
melodii czardasza, polki lub walczyka,
co dawniej funkcjonowało w kultu-
rze ludowej Spisza. Płyta w cenie 15
zł od sztuki jest do nabycia w sekre-
tariacie Związku Podhalan w Nowym
Targu, Rynek 21, u dyrektora Szkoły
Podstawowej w Łapszach Niżnych lub
w punktach sprzedaży „Na Spiszu” tj.
w sklepach spożywczo-przemysłowych
we wszystkich miejscowościach Spisza.
Można zakupić jako prezent pod choinkę,
na okres Świąt Bożego Narodzenia.
red.
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
