background image
27
„Na Spiszu” nr 4 (73) 2009 r.
Wstęp /K. Krullowa – starostka wsi/
Areał Żakowiec w okresie prehistorycznym /doc.dr. Ivan
Chalupecky /
Początek Żakowiec i ich życie w średniowieczu
Okres reformacji i Stawowskich Powstań 1526-1711 prze-
miana miasteczka na poddańczą wieś polityczno-admini-
stracyjny rozwój
c- reformacja i rekatolizacja
5) Okres rozwoju i stabilizacji wsi 1711-1848
a- socjalny i demograficzny rozwój
b- problemy gospodarcze
c- życie religijne
6) Na progu nowoczesnej społeczności 1849-1945
a – mieszkańcy Żakowiec i rozwój gospodarczy wsi
b - życie religijne i szkolnictwo, budownictwo, publiczne
organizacje, spółki
7) Trzy dziesięciolecia historycznych przemian 1918 –
1948 / doc.dr. Jozef Sulaczek /
a - stan wsi i rozwój samorządności
b - liczba i struktura ludności
c - rozwój społeczno- politycznego i kulturalnego życia
d - życie w czasach wojennych
e - dramatyczne lata powojenne
8) Żakowce od roku 1948 do współczesności / Jana Gal-
likowa, Franciszek Neupauer /
a - polityczny rozwój do roku 1989
b - polityczno- społeczny rozwój od 1989 do 2009 roku
c - ludność
d - gospodarka
e - budownictwo i gospodarka
f - życie społeczno – kulturalne wsi
g – szkolnictwo
h – stosunki kościelne
9) Instytut Krista Velknaza / Paweł Vilćek /
10) Streszczenie w języku niemieckim / Ivan Chalupecky /
Książka zawiera liczne ilustracje fotograficzne czarno –
białe i kolorowe , tabelaryczne zestawienia liczbowe, mapki
katastralne. Mnie interesowały szczególnie dzieje osadnic-
twa wsi po drugiej wojnie światowej, bowiem w tym cza-
sie, po przymusowym wysiedleniu rodzimych mieszkańców
narodowości niemieckiej, do Żakowiec już od 10. lutego
1945 roku w sposób niezorganizowany przybywali osadni-
cy z okolicznych wsi oraz z Zamagurskich wiosek spiskich,
które po wojnie w roku 1945 ponownie przypadły Polsce.
Tylko z Łapsz Wyżnych, Łapsz Niżnych, Rzepisk, Jurgowa
przybyło 211 osób. Wszyscy nowi osadnicy przybywali do
Żakowiec z postanowieniem objęcia gospodarstw rolnych,
dobytku, domów mieszkalnych i narzędzi rolniczych w celu
rozwinięcia samodzielnej produkcji rolnej. Podczas osie-
dlania wybuchały wielkie konflikty, mnożyły się kradzie-
że, rosło niezadowolenie z przydzielonych domów, gruntów
ornych, zwierząt i narzędzi. Przydzielanie majątków prze-
biegało bez protokołu inwentaryzacyjnego ze znaczną im-
prowizacją, co jeszcze pogłębiało niepewność, zamęt i spo-
ry. Świadectwem wewnętrznych konfliktów były wzajemne
oskarżania konkurujących z sobą grup / Jakubianie i Zama-
gurzanie /. Nie brakowało również donosów na producen-
tów bimbru, którym handlowano z żołnierzami rosyjskimi
pilnującymi magazynów zbożowych. Zamagurzan oskarża-
no nawet o szpiegostwo na rzecz Polski. Wewnątrz wiejskie
spory stopniowo przybrały charakter partyjno – polityczny.
Utworzyły się dwa obozy partyjne – komunistyczny i demo-
kratyczny. Miejscową organizację komunistycznej partii po-
pierali i tworzyli przesiedleńcy z rusińskich wsi. Partia de-
mokratyczna miała swoich zwolenników wśród Zamagurzan.
Wg wskazań centralnych władz doszło do ugody pomiędzy
obiema politycznymi partiami w związku z ustalaniem skła-
du powoływanej Rady Narodowej. Pierwsze wybory do
miejscowej Rady Narodowej odbyły się 4.lipca 1945 r. Do
rady tej, spośród przybyłych osadników z Łapsz Wyżnych
weszli Karol Knaus, Tomasz Jurgowian, Wendelin Dronzek,
Tomasz Stańczak. W dniu 26. maja 1946 r. odbyły się wy-
bory do Ustawodawczego Zgromadzenia Narodowego. Wy-
niki wyborów były korzystniejsze dla Partii Komunistycz-
nej W wyborach do nowej Miejscowej Rady Narodowej
do plenum rady weszli przesiedleńcy z Łapsz Wyżnych: Jó-
zef Kalata, Edward Payerhin, Jan Stańczak, Paweł Gelatka.
Miejscową akuszerką była pochodząca z Łapsz Wyżnych
Maria Knaus. Łapszanie byli członkami orkiestry dętej pro-
wadzonej przez Edwarda Payerhina – syna. Ochotniczą Stra-
żą Pożarną dowodził Józef Kalata. W książce nie znalazłem
wzmianki o fakcie stawiania oporu władzy przez imigran-
tów z Łapsz Wyżnych w czasie przymusowej kolektywi-
zacji wsi Żakowce. Za odmawianie przystąpienia do
W środku autor tekstu z małżonką