„Na Spiszu” nr 1 (62) 2007 r.
22
Spisza i Orawy. W 1931r szkoła trzyklasowa liczyła 107
uczniów i dwóch nauczycieli.
II wojna światowa przyniosła ze sobą kolejną zmia-
nę przynależności państwowej- jesienią 1939r. Nowa Bia-
ła stała się częścią państwa słowackiego i znów była po-
graniczną miejscowością- za lasem Brzezie, gdzie grani-
cy pilnowali niemieccy żołnierze była już Generalna Gu-
bernia. Taki stan rzeczy trwał do 1945r., kiedy powróci-
ły granice z 1920r.
Po II wojnie światowej Nowa Biała, choć nie od razu,
bardzo się rozwinęła.
W 1954r. powstał Urząd Pocztowy, a w 1962r. prze-
prowadzono elektryfikację wsi. W 1963r. z inicjatywy
młodzieży powiatu bocheńskiego oraz młodzieży z No-
wej Białej w ramach akcji „Spisz” została założona Gro-
madzka Biblioteka Publiczna, powołana przez Powiato-
wą Bibliotekę Publiczną w Nowym Targu. W 1965 odda-
no do użytku nową szkołę tzw. „tysiąclatkę”. W tym cza-
sie także uregulowano potok płynący przez wieś. Zbudo-
wany został także budynek, wtedy siedziba Gromadzkiej
Rady Narodowej obecnie (po rozbudowie) znajduje się tu
Ośrodek Zdrowia. W 1979r. założono sieć wodociągową.
Poczta oraz Ośrodek Zdrowia służą także mieszkańcom
Krempach i Dursztyna.
Nowa Biała była wsią typowo rolniczą, ale obecnie
bardzo niewielka liczba mieszkańców utrzymuje się z sa-
mej tylko roli. Pracę podejmują ludzie w Nowym Targu i
okolicach, spora część wyjeżdża za granicę.
Na terenie wsi funkcjonują zakłady prywatne: zakład
szklarski, zakłady stolarskie, betoniarski, elektryczny, jest
kilka sklepów, pub i punkt apteczny. Większość budyn-
ków mieszkalnych to nowe (i duże) domy – mieszkańcy
Nowej Białej to ludzie bardzo pracowici i zapobiegliwi.
Część mieszkańców Nowej Białej to Słowacy (czuje się
Słowakami - przyp. red.) - w związku z tym funkcjonuje
tu szkoła ze słowackim językiem nauczania, nabożeństwa
w kościele odbywają się po polsku i słowacku.
Co ciekawego można zobaczyć w Nowej Białej?
Sama zabudowa wsi jest bardzo interesująca- układ bu-
dynków tworzy wrzecionowaty spiski rynek- zabudowa-
nia ciągną się wzdłuż dwóch równoległych ulic, zbiega-
jących się na końcach. Na środku znajduje się kościół
i plac - centrum wsi. Przy samej ulicy znajduje się ciąg
domów mieszkalnych, w głębi w obrębie podwórza są za-
budowania gospodarcze, a dopiero w pewnej, bezpiecz-
nej ze względów przeciwpożarowych odległości znajduje
się pierścień stodół. Jest to bardzo regularny układ osad-
niczy.
Najważniejszym zabytkiem jest niewątpliwie baroko-
wy kościół św. Katarzyny pochodzący z 1748r. Początko-
wo parafia posiadała drewniany kościół pod wezwaniem
Matki Jezusa, znany jedynie z opisu sporządzonego pod-
czas wizytacji władz kościelnych. W I poł. XVIII w. pro-
boszcz Wojciech Frankowicz zainicjował budowę nowej,
murowanej świątyni, która istnieje do dziś. Notatki z ów-
czesnych wizytacji podkreślają z uznaniem starania gro-
mady przy budowie świątyni.
Wysoka wieża na planie kwadratu przykryta jest ce-
bulastym hełmem, którego kształt powtarza wieżyczka
sygnaturki. Trójprzęsłowa, prostokątna nawa zakończo-
na jest półokrągłą apsydą. Cennym zabytkiem w wystro-
ju wnętrza jest rokokowy ołtarz z posągami św. Barbary
i św. Apolonii oraz figury świętych Piotra i Pawła. Cen-
tralną część ołtarza zajmuje obraz Matki Bożej Nieusta-
jącej Pomocy. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się kom-
pozycja przedstawiająca trójcę św. w otoczeniu aniołków
i obłoków. Cennym zabytkiem jest także monstrancja
z 1766r. wykonana przez Jana Szilassyego, znanego złot-
nika z Lewoczy.
Można tu obejrzeć kilka kapliczek, m.in. w samym
centrum kapliczkę św. Jana. Nieco za wsią znajduje się
kościółek św. Marii Magdaleny z XVIII w. wzniesiony
jako wotum związanym zapewne z zarazą. Znajdują się
tu skrzydła XVI wiecznego tryptyku. Corocznie, w środ-
ku lata, 22 lipca odbywa się tu uroczystość odpustowa.
