31
„Na Spiszu” nr 3 (60) 2006 r.
Mająca swoje źródła w Tatrach rzeka Białka stanowi
prawy dopływ Dunajca, do którego wpływa między Dęb-
nem Podhalańskim i spiskim Frydmanem. Nazwa rzeki
wzięła się prawdopodobnie od wyglądu białych granito-
wych kamieni (okrąglaków - otoczaków), którymi usłane
jest jej koryto. Otoczaki powstają wskutek pękania gra-
nitowych bloków skalnych w Tatrach. Najlepiej widać to
na moście przy Wodogrzmotach Mickiewicza. Mniejsze
odłamki granitu porywane są przez wartkie górskie poto-
ki, zwłaszcza w okresie powodzi, a tłukąc się wzajemnie
o siebie tracą po kilku (kilkunastu) kilometrach ostre kra-
wędzie formując się w owalne „bochenki”. Oprócz urzę-
dowej nazwy, Białkę w niektórych wsiach określano po
prostu jako „Woda”, czasem jako Wielgo Woda (Czarna
Góra), a nawet jako Polsko Woda (Jurgów). Nawiązuje to
przez podobieństwo do innych regionalnych nazw: By-
stro Woda, Cicho Woda, Dunajecko Woda itd. Białka jest
jedyną rzeką typu alpejskiego w Polsce, a jej źródła znaj-
dują się w samym sercu Tatr. Zbiera wody wypływające
z Doliny Pięciu Stawów Polskich, z Morskiego Oka i Do-
liny Białej Wody, a także z największej wewnętrznej do-
liny tatrzańskiej – czyli z Doliny Jaworowej. Właściwie
za jej początek uznaje się miejsce połączenia z Jaworzyn-
ką (Jaworowym Potokiem) tuż obok przejścia graniczne-
go Jurgów – Podspady.
Białka odsłania swoje uroki zarówno zimą jak i la-
tem. Na odcinku między Jurgowem i Czarną Górą rzeźbiąc
tzw. flisz karpacki utworzyła wspaniałe „grapy”. Efektem
jej „pracy” trwającej tysiące lat jest naturalna odkrywka,
jakby geologiczny przekrój sąsiadującej z nią góry, co ma
niezwykły walor poznawczy zwłaszcza dla młodych ludzi.
Przyrodniczą ciekawostką są także liczne skalne wodo-
spady, które tworzą warstwy twardszego piaskowca. Pod
nimi znajdują się głębokie spienione „płanie”, stanowią-
ce nie lada atrakcję dla kajakarzy górskich.
W końcowym biegu rzeka traci nieco impet, gdyż
na jej drodze znajduje się pas skałkowy. Przeciskając się
pomiędzy wapiennymi skałami Obłazową i Kramnicą na
wysokości Nowej Białej, Trybsza i Krempach tworzy uro-
czy przełom. Przełom jest zarazem rezerwatem przyro-
dy obejmującym krótki jej odcinek. Rezerwat utworzony
w 1959 roku obejmuje teren o pow. 8,51 ha i chroni uni-
katową roślinność naskalną oraz walory krajobrazowe
tego miejsca. Na wapiennych skałach zachowały się re-
liktowe sosny rosnące wśród świerków, buków i jodeł. Po-
rasta je ponad 100 gatunków roślin w większości przy-
byłych z nurtem Białki z Tatr. Latem miejsce to jest licz-
nie odwiedzane przez turystów, którzy pieszo wspinają
się na Obłazową (ze słynną jaskinią oraz bumerangiem).
Stąd można podziwiać okolicę a także wysoki brzeg pra-
doliny Białki ciągnący się w stronę Łopusznej. Atrakcyj-
ność rejonu podwyższa piękne otoczenie gór — od pół-
nocy Gorce, a od południa Tatry, oraz bajecznie snujący
się w tym miejscu nurt Białki, która zaprasza do kąpieli.
Zależnie od pory roku i natężenia opadów w górnej części
rzeki koryto Białki stanowi bądź rwącą rzekę, bądź sze-
roki kobierzec gładkich kamieni, po którego powierzch-
ni leniwie przemykają mniejsze lub większe strumyczki.
Z natury zimna rzeka latem nieco ogrzewa się i zamienia
się w licznie uczęszczane kąpielisko. Niesamowita przy-
roda sprawiła, że upodobali sobie tutaj plenery filmow-
cy. Tu bowiem kręcono sceny do słynnego „Janosika”,
a nawet westerny z Dzikiego Zachodu.
Polski Spisz - warto zobaczyæ
Prze³om Bia³ki
Okazuje się, o czym mało kto wie że jest to także bar-
dzo atrakcyjny rejon z punktu widzenia wspinaczkowego.
Wg Arkadiusza Kamińskiego (www.murki.pl) wspinanie
jest tu zupełnie inne niż na Jurze, drogi do trzydziestu me-
trów — w płytach, zacięciach i przewieszeniu, po urozma-
iconej, doskonale urzeźbionej powierzchni o rewelacyj-
nym tarciu. Rejon ten jest bardzo atrakcyjny, odwiedzają
go licznie wspinacze z najbliższych okolic: głównie Za-
kopanego i Nowego Targu, a także z Krakowa, Nowego
Sącza i Tarnowa. Znajduje się tu kilka skalnych ścian ofe-
rujących dużo dobrego wspinania — począwszy od naj-
wspanialszych wspinaczek na najwyższej ze ścian: po-
łudniowej ścianie Kramnicy, gdzie bardzo dobrze ubez-
pieczone drogi (ringi, spity, stanowiska z dwóch punk-
tów połączonych łańcuchami ze stalowym karabinkiem
zakręcanym) dochodzą do 30 metrów długości, poprzez
nieco krótsze drogi o bulderowym charakterze na jednej
ze skalnych ścian skały Obłazowej (po cieniuteńkich rin-
gach) oraz wspinaczki na długim filarze skały Obłazowej,
po niesamowitą grotę, oferującą mocne wspinanie stropem
jaskini i wyjścia w skalne przewieszenie, gdzie znajdują
się takie drogi jak: Dynamika Janosika X+, Siódme Poty
X- oraz kilka czerwonych pętelek rezerwujących projek-
ty. W rejonie znajduje się 31 dróg, ale sporo jest miejsca
na realizację własnych projektów.
Jb
