Pismo 'Na Spiszu' - nr 3 (60) 2006 r., strona 26

„Na Spiszu” nr 3 (60) 2006 r.

Niemcy na ziemi spiskiej pojawili się w połowie

XII wieku. Król węgierski czynił starania aby ściągnąć na

nie zasiedlone tereny osadników z Saksonii. Tereny nie-

zamieszkałe lub bardzo słabo zamieszkałe obejmowały

mniej więcej rejon od gór Lewockich, aż po dolinę Po-

pradu. Pod Tatrami, na środkowym Spiszu, na Zamagu-

rzu stała prastara puszcza. Na jej obrzeżach i w dolinach

rzecznych po stronie polskiej jak też węgierskiej wspomi-

nane są nieliczne osady. Rzeczą naturalną w owym cza-

sie było to, że granicę między Królestwem Węgier a Kró-

lestwem Polski określano mgliście jako „las”. Koloniza-

cja niemiecka doprowadziła do tego, że na środkowym

Spiszu w ciągu kilku wieków powstała duża zwarta en-

klawa niemieckojęzyczna. W dolinie Popradu powstały

nowe miasta, wytworzyło się poważne centrum gospo-

darcze, handlowe i kulturalne. Niemcom zawdzięczają

wiele takie miasta jak Kieżmark, Poprad czy Lewocza.

W średniowieczu status Niemców spiskich, ich uprzywi-

lejowanie przejawiało się w odrębnym prawie i admini-

stracji. O dominacji Niemców świadczy fakt, że w wielu

miastach Środkowego Spisza jeszcze w okresie między-

wojennym nie było szkolnictwa słowackiego, lub było

ale na poziomie podstawowym. Niemcy spiscy stanowili

też trzon mieszczaństwa w miastach Starostwa Spiskie-

go, zastawionych Polsce w okresie 1412-1769.

Zamieszkujący zwarty teren Niemcy spiscy oddzie-

lali i izolowali ludność polskojęzyczną od rdzennych

Słowaków. To sąsiedztwo przyczyniło się do tego, że

w gwarze polskich górali na Spiszu do dziś spotykamy wie-

le germanizmów. To właśnie sąsiedztwo Niemców spra-

wiło, że nasza polska gwara spiska nie uległa asymilacji

i zachowała zasadnicze odrębności w stosunku do języ-

ka słowackiego, jako najbliższego jej języka słowiańskie-

go. Fenomen przetrwania języka polskiego na Spiszu po-

mimo wielowiekowego oderwania od Polski oraz izola-

cji od kultury narodowej można porównać jedynie z prze-

trwaniem języka serbsko – łużyckiego w okolicach Bu-

dziszyna w Niemczech .

W czasie II wojny światowej Niemcy spiscy zostali

wplątani w politykę hitlerowskiej III Rzeszy. Współpracy

Niemcy na Spiszu