„Na Spiszu” nr 2 (59) 2006 r.
22
Przewodnik Multimedialny
po Kulturze Spiskiej
Młodzież Gimnazjum w Łapszach Niżnych zakoń-
czyła projekt Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży, w ra-
mach, którego przez siedem miesięcy realizowała pro-
gram „Równać Szanse 2005”. Temat dotyczył edukacji
regionalnej, pod hasłem „Bogactwa po naszych przod-
kach”. W dniu 23 marca 2006 roku zostały podsumowa-
ne zadania wynikające z planu projektu. Młodzież zapre-
zentowała efekty swojej pracy przed zaproszonymi gość-
mi z naszej gminy. Cały dorobek pracy uczniów został za-
mieszczony na płycie CD, powstał Multimedialny Prze-
wodnik po Kulturze Spiskiej. Prezentuje on bogatą spiską
kulturę duchową jak i materialną. Przewodnik daje moż-
liwość poznania spiskich legend, słownictwa i wyrażeń
gwarowych, przepisów kulinarnych, architekturę sakral-
ną i świecką, strój spiski oraz kilku obrzędów, zwycza-
jów, galerię zdjęć i bazę noclegową.
Wykonanie takiej ilości zadań było możliwe tylko
przy pełnym zaangażowaniu się młodzieży, rodziców
i nauczycieli.
red
Bogactwo spiskiej gwary
było powodem, dla którego mło-
dzież z Gimnazjum w Łapszach
Niżnych podczas spotkań w kole
regionalnym zaczęła gromadzić
spiskie słowa i wyrażenia . Efek-
tem tej pracy było w 2001 roku
wydanie Słownika Spiskich Wy-
razów Gwarowych, który zawie-
rał około 500 słów z miejscowo-
ści Kacwin, Niedzica i Łapsz Wy-
żnych. W 2005 roku uczniowie
pod kierunkiem „śwarnyf niedziycanek”: Moniki Mila-
niak i Edyty Widy podjęli się pracy nad przygotowaniem
kolejnego wydania słownika, wzbogaconego o nowe sło-
wa i wyrażenia. Młodzież wykazała spore zainteresowa-
nie, zgromadziła wiele zapomnianych słów, używanych
przez naszych dziadków. Słowa pochodzą głównie z miej-
scowości: Kacwin, Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne, Nie-
dzica, Trybsz. Słownik ten, wydany w 2005, obok pozy-
cji książkowej, został również umieszczony na płycie CD,
jako jeden z elementów w prezentacji dziedzictwa Spi-
sza w ramach projektu „Równać Szanse 2005”.
Elżbieta Łukuś
W gimnazjum w Łapszach Niżnych na zajęciach koła
haftu, kroju i szycia dziewczynki uczą się spiskich zdo-
bień i haftów. Koło to działa już trzeci rok (zajęcia odby-
wają się w wymiarze jednej godziny tygodniowo) i może
pochwalić się niewielkimi sukcesami. Na początku dzia-
łalności zajęcia skupiały się głównie na poszerzaniu wia-
domości na temat podstawowych haftów i ściegów, wy-
szywaniu serwetek, poznawaniu trendów mody i ucze-
nia się kompletowania stroju stosownie do typu sylwet-
ki. W momencie, gdy w 2003 roku Szkoła otrzymała pie-
niądze za I miejsce w III edycji konkursu regionalnego
„Bliższe Ojczyzny” organizowanego przez Kuratorium
Oświaty w Krakowie i Małpolskie Centrum Kultury „So-
kół” w Nowym Sączu, zrodził się pomysł, aby otrzyma-
ną nagrodę przeznaczyć na stroje dla zespołu regionalne-
go działającego w naszej szkole pod kierunkiem Elżbiety
Łukuś, a zajęcia te wykorzystać na wyszywanie lajbików
spiskich dla chłopców z zespołu. Pomysł okazał się traf-
ny, bo dziś możemy się poszczycić 8 takimi kamizelkami,
wyhaftowanymi w całości przez dziewczynki uczęszcza-
jące na zajęcia w ciągu dwóch ostatnich lat. W tym roku
szkolnym są to uczennice: Justyna Bryniarska, Zofia Po-
lak, Monika Szafarska, Renata Mondel, Barbara Jendru-
siak, Michalina Kuruc, Natalia Rabiańska, Edyta Zubek,
Maria Kołodziej, Sylwia Kapołka, Agnieszka Janeczek,
Renata Gielata, Agata Kuruc, Anna Bizub, Maria Kapoł-
ka, Ewa Gielata.
Hafty, koronki i zdobienia
w strojach spiskich
Przy tej okazji warto podać kilka informacji na temat
zdobień i haftów w strojach, jakie wykonywano dawniej
na terenie Spisza. Zdobienia te są zróżnicowane w zależ-
ności od odmiany stroju spiskiego( kacwińska, trybska,
jurgowska). Ogólnie można je podzielić na dwie grupy.
Do jednej zaliczymy hafty na płótnie koszul kobiecych
