- Kacwin | Turystyczna wioska w górach na Spiszu
podążają więc jaskółki. Kiedy mówimy o jaskółkach mamy
na myśli nadzieję na lepszy los…
Z jaskółkami związany jest glistnik jaskółcze ziele
kontynenty. Z greckiego: chelidon to jaskółka. Wiąże się to ze
zbieżnością: czasu zakwitania i zamierania tych roślin, z cza-
sem przylotów i odlotów jaskółek. Uważano też, że jaskółki
karmiły tym ziołem swoje pisklęta, by wzmocnić ich wzrok.
W medycynie ludowej jego sokiem leczono kataraktę. Glist-
nik zwano też: kurzą ślepotą, psim mleczem, Bożym darem
i ocznym zielem. W Polsce pospolity, w Tatrach do wysok.
ok. 950 m n.p.m., rośnie na rumowiskach, w zaroślach i przy
drogach, jest azotolubny. Łodyga silnie gałęzista o wysok.
do 1 m, liście głęboko wcięte lub karbowane, kwitnie od IV
do IX. Kwiaty jasno-żółte, o śred. do 2 cm. Nasiona czarne
i błyszczące, bardzo liczne (1000 nasion waży 0,7g), mają
biało-żółtawy, grzebykowaty wyrostek tzw. elajosom, przy-
smak mrówek, rozsiewają-
cych nasiona. Po złamaniu
roślina wydziela lepki i żół-
tawy sok o nieprzyjemnym
zapachu odstraszający ro-
ślinożerców, w lecznictwie
ludowym używany do usu-
wania kurzajek i brodawek
(ziele kurzajkowe). Jest ro-
śliną trującą i leczniczą za-
razem. Zawiera liczne alkaloidy (ok.20) działające rozkur-
czowo na mięśnie. Zawiera też: kwasy organiczne, saponiny,
enzymy proteolityczne, flawonoidy, histaminę, karoteny,
witaminę C, sole mineralne, olejek lotny, chelidoninę i san-
gwinarynę (składniki o działaniu przeciwskurczowym, śred-
nio narkotycznym i przeciwalergicznym, chelidonina działa
podobnie do morfiny, ale słabiej). Glistnik działa żółciopęd-
nie, przeciwbakteryjnie, wirusobójczo, uspokajająco, prze-
ciwbólowo, oczyszcza krew. W starożytności używano go
do zwalczania robaków przewodu pokarmowego. W lecz-
nictwie ludowym leczono nim zmiany skórne i rany, oczy
i robaczycę u dzieci. Znali go też Indianie. Dziś jako lek ho-
meopatyczny wspomaga leczenie wątroby. W lecznictwie
ludowym zwierząt naparami leczono spuchnięte wymiona
krów i usuwano pasożyty wewnętrzne u świń. Roślina wy-
korzystywana jest jako naturalny pestycyd w Chinach. Al-
chemicy ceniący korzeń glistnika nazywali go „kamieniem
mądrości” i coeli donum, czyli „darem niebios” (stąd nazwa
łac. chelidonium).
łe gatunki wyst. blisko osad ludzkich - dymówki gnieżdżą
np. we wnękach okien
(stąd nazwa). Zamiesz-
kują prawie całą Eura-
zję, część półn. Afryki
i Amerykę Półn. Zimują
m.in. w Afryce i Indiach.
W Polsce chroniona,
ciała ok.15 cm, rozpiętość skrzydeł ok.30 cm, masa ciała
ok.20 g. Wydają się czarno-białe, oknówka ma metalicz-
nie niebieski grzbiet, brzegówka jest brązowo–biała. Krót-
ki dziób, szeroko otwierany, pozwala łowić owady w locie.
Lubią okolice z błotnistymi kałużami, z błota wymieszane-
go ze śliną lepią gniazda. Stąd może w zach. Europie, gdzie
wsie są bardzo czyste - jaskółki giną. Są znakomitymi bu-
downiczymi, nie budują gniazd na walącym się domu - do
dziś inżynierowie kwalifikując do remontu budynki, pytają,
czy gnieżdżą się tam jaskółki. Jeśli tak, remont nie jest tak
pilny. Gniazdo budują ok. tygodnia, wyścielają go piórami
i trawą. Samica znosi 4 - 6 białych jaj, wysiadują je oboje ro-
dzice, po 2 tygodniach wykluwają się młode pokryte białym
puchem, rodzice karmią je ok. miesiąca, potem szybko się
usamodzielniają. Jaskółki spędzają w powietrzu wiele go-
dzin. Oknówka wznosi się wyżej niż dymówki i lata zwin-
niej. Na ziemię zlatują by zebrać materiał na gniazdo i cho-
dzą po niej niezgrabnie. Żywią się owadami chwytanymi
w locie (muchy, komary, chrząszcze). Polują w grupach, na
otwartych przestrzeniach i wysoko. Oknówka – najzwinniej-
sza, w czasie słoty lub wiatru, gdy owady niechętnie latają,
poluje wśród budynków i drzew, płoszy owada siedzącego
na ścianie budynku i chwyta go w locie. Nocują gromadnie
w koronach drzew i krzewów. Przed odlotem zbierają się na
drutach telefonicznych, siadając obok siebie i szczebioczą,
co przypomina dyskusje parlamentarne zwane sejmikowa-
niem. Odlatują jesienią do Afryki, by w 6 tygodni pokonać
ok. 10 tys. km i wiosną wrócić do Polski. Jaskółka to ptak
symbol-bohater powiedzeń i przysłów: powiedziały jaskółki,
że niedobre są spółki, a jedna jaskółka wiosny nie czyni. Wg
staropolskich wierzeń, tam, gdzie gniazduje jaskółka, jest
dobrobyt i szczęście. Jej odlot i brak powrotu, to przepo-
wiednia upadku gospodarstwa. Gdy jaskółka lot swój zniża,
to się do nas deszczyk zbliża - wtedy owady zniżają lot, aby
Pobierz cały numer w formie PDF.