„Na Spiszu” nr 1-2 (70-71) 2009 r.
34
nakł. PAU w Krakowie. W badaniach i wielu poczynaniach
Józefa czynnie uczestniczy brat Jan.
Po ukończeniu studiów Józef Stokłosa pracuje w branży
budowlanej, buduje małopolskie szkoły, współpracuje z róż-
nymi redakcjami pism technicznych, zajmuje się ruchem
spółdzielczym.
Działalność niepodległościową rozpoczął jeszcze
przed pierwszą wojną światową, wielokrotnie wraz z bra-
tem Janem przemycali do Kongresówki nielegalną prasę,
potem pracował jako korespondent wojenny. Po wybuchu
I wojny światowej znalazł się na terenie zaboru rosyjskiego
i jako poddany austriacki
za swą działalność zo-
stał wywieziony do Rosji.
Prowadził wtedy wielo-
stronną akcję społeczną
w Polskim Towarzystwie
Pomocy Ofiarom Wojny
w Kijowie. Na Podolu
i Wołyniu organizował
polskie szkolnictwo. Po
powrocie do kraju w 1918
r. w powiatach wielickim
i myślenickim zakłada
kółka rolnicze, przez jakiś
czas uczy w gimnazjum
w Pułtusku a następnie
podejmuje pracę w Mi-
nisterstwie Przemysłu
i Handlu. W 1920 roku
wraz z bratem Janem pro-
wadzą Polski Komitet
Plebiscytowy w Białce
obsługujący Jaworzynę,
Jurgów, Rzepiska, Czarną
Górę i Trybsz. Józef Sto-
kłosa zostaje mianowa-
ny jego komisarzem. Do
plebiscytu jak wiemy nie
doszło, decyzją Rady Am-
basadorów nastąpiło tylko
przyłączenie do Polski
13 wsi na Spiszu i 14 na
Orawie. Po okresie pracy
na Spiszu wraca do pracy
w Ministerstwie, pisze prace naukowe, opracowuje ustawę
o popieraniu przemysłu ludowego, zakłada spółdzielnię T-wa
Oszczędności i Kredytów dla urzędników, organizuje szereg
związków zawodowych, Spółdzielni i spółek zarobkowych.
W międzyczasie żeni się z Bronisławą Jędryas. Z małżeństwa
tego urodziło się dwóch synów, Józef i Krzesław (Józef
zmarł w 1989 r., Krzesław jest profesorem na Politechnice
Rzeszowskiej). Józef Stokłosa senior zmarł 15 lutego 1928
roku.
Młodszy brat Józefa, Jan, po ukończeniu lwowskich
studiów przez jakiś czas pozostawał na asystenturze na uni-
wersytecie, potem wziął udział w konkursie na etatowego
nauczyciela biologii w Sanoku, który wygrał. Przez jakiś
czas pracuje w sanockim gimnazjum, w chwili wybuchu
I wojny światowej zgłosił się do Legionów, niestety wskutek
choroby oczu zostaje z wojska zwolniony. Podejmuje znów
pracę w szkolnictwie i uczy w wadowickim gimnazjum gdzie
serdecznie zaprzyjaźnia się ze starszym kolegą, słynnym
filologiem klasycznym Piotrem Ficem. W niedługim czasie
żeni się z jego najmłodszą córką Eweliną, ze związku tego
rodzą się dwaj synowie: Mieczysław i Lesław. Stokłosowie
przenoszą się do Bochni i Jan podejmuje pracę w swoim
bocheńskim gimnazjum.
Nadchodzi rok 1920,
Jan Stokłosa włącza się
w sprawę plebiscytową na
Spiszu i jak w czasach stu-
denckich czynnie współ-
pracuje z bratem Józe-
fem w Polskim Komitecie
Plebiscytowym w Białce.
Po nieudanej akcji plebi-
scytowej wraca do pracy
w Bochni gdzie organizuje
harcerstwo. W 1922 roku
w rodzinie Stokłosów ro-
dzi się trzeci syn Wiesław.
Ojcem chrzestnym zostaje
przyjaciel z lat szkolnych
a potem spiskich Marcin
Samlicki. Z chwilą wy-
buchu II wojny światowej
dwaj starsi synowie Jana
zostają powołani do woj-
ska a Stokłosowie z naj-
młodszym synem na fali
ogólnej ucieczki wojennej
na wschód docierają do
Krzemieńca, potem przez
jakiś czas są we Lwowie
skąd szczęśliwie wracają
do Bochni. 28 listopada
1940 roku Jan Stokłosa
umiera, jest pochowany na
bocheńskim cmentarzu.
Synowie Jana to Mie-
czysław – lekarz, zmarły w roku 2005, Lesław - leśnik,
obecnie na emeryturze i najmłodszy Wiesław, mój główny
informator. Po studiach na wydziale chemii Politechniki
Gliwickiej przez wiele lat pracował w przemysłowych insty-
tutach naukowych w Gliwicach i w Nowej Hucie, podczas
których ukończył studia muzyczne, a następnie uczył muzyki
w szkole średniej. Obecnie jest na emeryturze, mieszka
w Krakowie.
Jadwiga Plucińska - Piksa
