background image
„Na Spiszu” nr 1 (51) 2004 r.
12
Zachowoł się piykny zwycoj uccynio Matki Bozyj
w środku zimy, kiedy na polu jest bielućko, a ziymia jest
skuto lodym. W dziyń Ofiaruwanio Nojświyntsyj Maryi
Panny, niedziyckie gazdynie odziywajom się w spiskie groty
i ucestnicom na sumie we Msy Świyntej.
Jest to jedno z niewielu świont, kiedy w niedziyc-
kiym kościele moc obźyrać Niedziycanki w śpiskif strojaf.
Utrzymoł się z downa zwycoj, ze w świynto Matki Bozyj
Gromnicnyj wydane baby przychodzom odziote w kidle,
a jak jest mocno zima to na plecy jesce przywdziywajom
śtrykuwanki. Nieftore to tydziyń przed świyntym ryftujom
odziynie. Krochmolom spodniki, casami syjom nowe kosule
ozdobiajom je paradnym śtikierajem koło syi i renkowof.
„Tu w Niedziycy, tu w Niedziycy, w tyj dolinie
radujom sie ludzie, radujom sie ludzie,
w tyj dziedzinie, w tyj dziedzinie.
Radujom sie, weselom sie lato, zima,
bo dzie jest muzyka, bo dzie jest muzyka
smutkow ni ma, smutkow ni ma.”
Przed nami kolejne miesopusty i cas zeby przypo-
mnieæ stary zwycoj „Chodzynia z koniym”, ftory do dziś w
Niedziycy jest utrzymuwany. Nasi przodkowie wiedzieli,
ze trza sie wytañcuwaæ, wyhulaæ przed nadchodz¹cym
postem.
trza obtañcuwaæ prawie ko³o kazdego domu. Parobcy prze-
biyrajom sie za cyganki, na siebie odziywajom kwiaciate
wigany, spodnicki, zaś na giymbe k³adom specjalnom
maśæ, zeby piyknie wyzieraæ. Powiym jacy telo, ze robiom
jom z sadzy, dok³adniutko sie niom wymurcajom, ma³o
fto z dziedziny if rozpoznaje, wyźiyrajom jak prowdziwe
cyganki. Tak przyryftuwani bierom ze sobom muzykantow
i odwiedzajom gazdow, ftorzy musom jym daæ jakiegosi
grosika, bo inacyj cyganki zabierom wśiæko co uwidzom
na oborze, abo ko³o izby, a potym ju¿ nimo wyjścio: gazda
cy gazdyni musi wykupiæ swoje rzecy.
Majom tys tego dnia radości dzieciska, uciekajom
przed cygankami, bo kogo do³apiom to musi potym duzo
zuzyæ myd³a, coby obmyæ siê z sadzy. Biydne som tys
wtedy dziywki, zodnyj nie darujom, kozdom parobcy wy-
ca³ujom. Kied obyjdom ca³om wiyś i jesce majom dośæ
siy³y to wiecor w kulturze robiom potañcowke.
Na koniec fcia³abyf pochwoliæ tyf parobkow, co to
kozdego roku nojdom file casu, zeby zabawiæ Niedziycanof
i przypomnieæ jym , ze koñcy sie cas zabaw karna³owyf.
El¿bieta £ukuś
CHODZENIE
Z KONIYM
W pyndzia³ek przed środom popielcowom nie-
dziyccy kawalerowie sykujom siê do chodzenia z koniym.
Majom przyryftuwanego, usytego z materia³u konia, piykne-
go kaśtana, zadkiem bije prawie tak jak prowdziwy, koniym
tym powozi jeden z parobkow. Musi mieæ dośæ siy³y, bo
                                                                
Świynto Matki Bozyj Gromnicnej
Na końcu paradzom gromnicke biołom maślickom
i miyrtom. Poświyncono gromnicka jes barz wozno w ka-
tolickiym domu. Z downa ludzie wierzyli, ze w lecie kied
przydzie burza trza jom zapolić, dać do okna, klynknoć i
pomodlić sie, to nic złego sie nie stanie. Maryja weźnie w
swojom opieke.
Matka Boska kozdego z nos rada widzi. Ludzie do-
brze wiedzom o tym. To tys jak ftosi z domownikof odchodzi
z tego świata, to rodzina świyci gromnicke, prosąc Matke
Boskom zeby wstawiyła sie za niym u Pana Boga.
Ciesy fakt, ze pomimo wselijakiyf modof tego roku
niedziycanki tys paraduwały w spiskif strojaf na chwałe
Bozom.
Elżbieta Łukuś
Przełom 70 -80 lat. Fot. z archiwum rodziny Widów
W wykonaniu zespołu „Czardasz”. Fot. M. Waniczek