Na Spiszu nr 1 (82) 2012 r.
20
Zastaw Lubowni, Podolińca
i Gniazd oraz 13 miast spiskich stano-
wił zabezpieczenie zwrotu pożyczki,
której Jagiełło udzielił Zygmuntowi.
Pożyczona została kwota 37 000 kóp
groszy praskich, czyli ówcześnie oko-
ło 7,5 tony czystego srebra. Pieniądze
te pochodziły głównie z odszkodowań
wojennych wypłaconych Polsce przez
Krzyżaków pobitych pod Grunwal-
dem w 1410 roku. Pożyczka miała
zostać zwrócona w tej samej wysoko-
ści i w tym samym miejscu, gdzie ją
wypłacono - na węgierskim wówczas
zamku w Niedzicy, ale nigdy do tego
nie doszło.
W skład zastawu weszły tereny
należące wcześniej do ziemi sądeckiej:
Lubowla wraz z zamkiem, Podoliniec
i Gniazda oraz 13 miast spiskich wraz
z przynależnymi do nich terenami:
Biała (Spiska), Lubica, Maciejow-
ce, Nowa Wieś Spiska, Poprad, Spi-
ska Sobota (obecnie dzielnica Popra-
du), Wierzbów, Straże, Ruszkinowce,
Wielka (dziś cześć Popradu), Spiskie
Podgrodzie (ale bez spiskiego zam-
ku), Spiskie Włochy, Twarożna oraz
15 pobliskich wsi. „Te zaś ziemie , zam-
ki, miasta i wsie rzeczony pan Władysław
król polski, następcy, prałaci i baronowie
jego będą dzierżyć, posiadać i mieć tak
długo, póki jemu lub jego następcom, pra-
łatom lub baronom wymieniona suma 37
000 kóp szerokich groszy monety czeskiej,
dobrej i sprawiedliwej wagi, albo wartość
ich w złocie lub srebrze, nie zostanie przez
nas lub naszych następców rzeczywiście
wypłacona” – zapisano w dokumencie
królewskim dotyczącym zastawu spi-
skiego z 8 listopada 1412 r.
Z zastawionych terytoriów
utworzono starostwo spiskie z siedzi-
bą na Zamku w Lubowli, składające
się z dominium lubowelskiego (które
w Polsce traktowano jako ziemie od-
zyskane) oraz 13 miast spiskich, z któ-
rych część stanowiła enklawy na terenie
Węgier. W 1489 r. decyzją sądu papie-
skiego we Wrocławiu zastawione miej-
scowości na Spiszu zostały przyznane
Polsce na stałe. Pomimo kilku prób,
Węgrzy nigdy nie wykupili zastawu
spiskiego. Starostwo istniało od 1412
toku, aż do rozbiorów Polski, kiedy to
Austria 3 lata przez pierwszym rozbio-
rem po pozorem utworzenia kordonu
sanitarnego chroniącego przed epide-
mią (także konfederatami barskimi) za-
garnęła je w 1769 roku wraz ze staro-
stwami: nowotarskim, czorsztyńskim
i sądeckim.
Przypominamy o tym, aby przy-
wrócić cząstkę pamięci o polskiej histo-
rii, która miała ogromne znaczenie dla
Spisza prawie przez cztery wieki, a któ-
rej implikacje i konsekwencje budzą
ciekawość także i dziś. Przy tej okazji
warto przypomnieć historię miast spi-
skich, których losy przez 357 lat zwią-
zane były z Polską. Okrągła rocznica
jaką mamy w tym roku stanowi pre-
tekst, aby mieszkańcy Polskiego Spi-
sza i Podhala zwrócili uwagę turystów
na niesamowite dzieje ziem wchodzą-
cych teraz w skład Republiki Słowa-
cji. Wspomniana okoliczność zachęca
600 lat Zastawu Spiskiego
(1412 – 2012)
Zastaw spiski, to skutek traktatu podpisanego równo 600
lat temu, w dniu 15 marca 1412 na zamku w Lubowli, a także
umowy zawartej później w dniu 8 listopada 1412 w Zagrzebiu
(obecnie w Chorwacji) między królem węgierskim i niemiec-
kim Zygmuntem Luksemburskim a królem Polski Władysła-
wem Jagiełłą.
Zamek w Niedzicy - to tu kiedyś zostaną zwrócone pożyczone pieniądze
Wydarzenia
Na Spiszu
