„Na Spiszu” nr 3-4 (76-77) 2010 r.
48
Obserwujemy teraz w naszym kraju szereg poważnych
zmian w szkolnictwie podstawowym, nawet na wsi. Celem tych
zmian jest wyrównywanie szans w starcie życiowym dziecka
ze wsi i dziecka z miasta.
Uczniowie mają dostęp do komputerów, które rozszerza-
ją horyzonty wiedzy. Jednak mało mówi się na temat sposobu
nauczania dzieci okresu wczesnoszkolnego.
Ten okres w życiu dziecka jest bardzo ważny, bo decy-
duje o tym, kim w przyszłości ono będzie. Braki w nauczaniu
klas młodszych nie dają możliwości dobrego startu w klasach
wyższych.
Nie sposób pominąć obecnej reformy oświaty, wprowadza-
jącej naukę dzieci już w wieku sześciu lat. Z chwilą wyjścia do
szkoły sytuacja życiowa i ogólnorozwojowa dziecka ulega za-
sadniczej zmianie. W warunkach wychowania przedszkolnego
i domowego osnową zajęć kierowanych i działalności bardziej
swobodnej jest z a b a w a. W szkole jest nią nauka i wypełnia-
nie różnych zadań. W przedszkolu przepisy postępowania są
bardzo ogólne, natomiast w szkole postępowanie, w różnych
sytuacjach na lekcji i w zajęciach pozalekcyjnych dotyczy kon-
kretnych obowiązków w postaci nakazów i zakazów.
Nagła zmiana warunków życia często stwarza dziecku trud-
ności w przezwyciężaniu nieraz złych przyzwyczajeń, a z dru-
giej zaś strony w wytworzeniu nowych, postaw, sposobu za-
chowania się w większej zbiorowości .
U niektórych dzieci występują różne defekty pod wzglę-
dem umysłowym i fizycznym. Takie dzieci potrzebują spe-
cjalnej realizacji programu nauczania na wszystkich etapach
poznania tj. od wrażeń, spostrzeżeń, wyobrażeń, pojęć po umie-
jętności i sprawności.
Nauczanie w formie zabawy pozwala na wyeksponowanie
roli dziecka traktowanego jako podmiotu nauczania, dziecka,
które się uczy i korzysta z pomocy nauczyciela. Wymaga to
prawidłowego zorganizowania działalności uczniów, w wyni-
ku której mogą oni osiągnąć określone w programie nauczania,
umiejetności i sprawności. Ten sposób nauczania zachowałby
przedłużenie niejako „okresu przedszkolnego”.
W tym okresie dziecko cechuje myślenie konkretno-obra-
zowe, więc punktem wyjścia w rozumowaniu jest konkret ,
a połączenie go z elementami zabawowymi, staje się dla ucznia
łatwe, proste i przyjemne.
Przez 30 lat pracowałam z dziećmi klas początkowych,
stosując metodę zabawy, opracowałam i wykonałam pomoce
do takiego nauczania /woj. wrocławskie /. Pomoce były ekspo-
nowane podczas Dolnośląskiej Sesji Postępu Pedagogicznego
we Wroclawiu, oraz Sesji Postępu Pedagogicznego w Dzier-
żoniowie Śląskim. Moja praca magisterska pisana pod kierun-
kiem prof. Stefana Kaczmarka na Uniwersytecie Wrocławskim,
dotyczy nauczania początkowego metodą zabawy. Mój dorobek
pedagogiczny został oceniony pozytywnie przez Komisję Ocen
Pomocy Naukowych Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Ponieważ w środkach masowego przekazu słyszymy o kry-
zysie pedagogicznym, a w szczególności wychowawczym
w naszych szkołach , postanowiłam udostępnić mój dorobek
pedagogiczny nauczycielom interesującym się nowatorstwem
pedagogicznym. W ciągu kilku ostatnich miesięcy wykonałam
na nowo w swoim mieszkaniu / jestem już na emeryturze /, po-
moce naukowe, potrzebne podczas nauczania dzieci metodą za-
bawy w klasach początkowych. Napisałam opracowanie w for-
mie książki na temat nauczania przez zabawę. Tytuł brzmi „
Pomoce naukowe w nauczaniu przez zabawę. Kl.I - III”.Praca
zawiera opis wykonania pomocy, oraz sposobu ich wykorzy-
stania na poszczególnych etapach poznania.
Oto wnioski wypływające z mojego doświadczenia peda-
gogicznego: Na dobre zorganizowanie procesu nauczania miały
wpływ specjalnie skonstruowane zestawy pomocy naukowych
dla każdego ucznia. Dostateczna ilość pomocy naukowych po-
zwala na równoczesne wykonywanie przez wszystkich uczniów
określonych czynności. Duże rozmiary tych pomocy umożli-
wiają nauczycielowi dyskretną obserwację pracy wszystkich
uczniów / możliwość oceny pracy ucznia bez stresującego od-
pytywania /.
Pomoce naukowe ułatwiają zorganizowanie zajęć na
wszystkich etapach poznania:
1) Na etapie poznania czynnościowego pomoce nauko-
we stanowią zbiór różnych elementów, przy pomocy których
dziecko może przeprowadzić rozmaite operacje matematyczne
i inne. Stanowią one żródło analizy i syntezy spostrzeżeń, wy-
różniania przedmiotów i ich elementów, układów, podobieństw
i różnic między nimi.
2) Na etapie myślenia wyobrażeniowego, pomoce nauko-
we, pozwalają na odwołanie się do czynności przedstawionych
na konkretach, które ułatwiają odtworzenie wykonywanych
czynności i ich przedstawienie.
3) Na etapie myślenia abstrakcyjnego, pomoce naukowe
ułatwiają kontrolę czynności myślowych dziecka, ponieważ
ujawniają się one w manipulowaniu nimi. W ten sposób na-
uczyciel może śledzić myśl dziecka oraz korygować na bieżą-
co jego błędy. Przy rozwiązywaniu zadań tekstowych, punktem
wyjścia, nie był własny tekst, lecz konkretna sytuacja. Ucznio-
wie rozwiązywali zadania, najpierw za pomocą manipulacji na
konkretach, dopiero póżniej za pomocą działań na liczbach.
Gry dydaktyczne w dużym stopniu eliminują zbędne czyn-
ności np. przepisywanie tzw. słupków i przerysowywanie ta-
belek. W ten sposób uczniowie uzyskują w stosukowo krótkim
czasie dużą sprawność w rachunku pamięciowym. Drugą zaletą
Czy dziecko ma prawo być dobrze uczone
wg jego możliwości
