Na Spiszu nr 3 (80) 2011 r.
31
Życie gospodarcze na Spiszu
i Podhalu na początku XXI wieku
W roku 2010 minęła 90 rocznica powrotu ziem Spisza i Orawy do macie-
rzy - do Polski.
Inaczej wyglądał Spisz i całe Podhale w latach powrotu do Polski, kiedy two-
rzyło się dopiero Państwo Polskie. Dziewięćdziesiąt lat temu panowała bieda, któ-
rej nie można się było długo pozbyć. A tak pisał w roku 1930 prof. Walery Goetel,
działacz plebiscytowy na Spiszu i Orawie, wielki miłośnik tych ziem.
„Cokolwiek bowiem, robiłby dla podniesienia poziomu gospodarczego zie-
mi podhalańskiej i spisko – orawskiej, czy to będzie ulepszanie rolnictwa, czy też
pasterstwa, czy to będzie tworzenie przemysłu fabrycznego, kamieniołomowego,
czy też domowego – wszystko to jakkolwiek nadzwyczaj pożądane i potrzebne,
nie zdoła gruntownie rozwiązać palącego problemu biedy, która panuje na tych
pięknych górskich terenach. Tereny te, obdarzone są przez naturę przepiękny-
mi krajobrazami, widokami, bogate w różne walory turystyczne, czyste i zdrowe
powietrze, zielone i bogate we wszelkie runo leśne, zdrową i krystalicznie czystą
wodę, natura poskąpiła im jednak żyznych terenów nadających się do uprawy pło-
dów rolnych, by zabezpieczyć ludność tego regionu w żywność...
Każda z tych wiosek Spisza jest malowniczo położona i ma doskonałe warunki
na organizowanie letnisk czy nawet uzdrowisk, ale pozbawiona zaplecza, dobrych
warunków socjalnych a nade wszystko dróg dojazdowych do tych miejscowości.
Większość traktów była w opłakanym stanie.”
Walery Goetel zmarł w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku i na pewno
cieszył się z widocznego postępu w rolnictwie na terenach całego Podhala, jakie
faktycznie powoli następowało, chociaż polska wieś obciążona była jeszcze obo-
wiązkowymi dostawami zboża i żywca /mięsa/.
Upadek komunizmu spowodował w Polsce i innych krajach środkowo euro-
pejskich, możliwość swobodnego wyjazdu, swobodnego poruszania się po całej
Europie. Ludność zamieszkująca na Podhalu, a także i na Spiszu korzysta z ta-
kich możliwości i co odważniejsi młodzi wyjeżdżają do pracy w Austrii, Niem-
czech, Holandii, Francji itp.
Pracujący za granicą nasi rodacy mają możliwość zobaczenia wielu ciekawych
rozwiązań, mogą się czegoś nowego nauczyć, podpatrzyć i później zastosować
u siebie w swoich gospodarstwach.
Na początku XXI wieku widoczne są ogromne różnice w każdej dziedzinie
życia gospodarczego tak na Spiszu,
Podhalu jak w całym kraju.
Rozwój komunikacji i przemysłu
motoryzacyjnego zmusił władze ad-
ministracyjne i państwowe do moder-
nizacji i przebudowy lokalnych dróg,
także głównych traktów komunikacyj-
nych. Obecnie wszystkie drogi maja
nawierzchnię asfaltową, w niektórych
podhalańskich miejscowościach na-
wierzchnię asfaltową mają także drogi
dojazdowe do pól uprawnych.
Widoczne są także zmiany w bu-
downictwie, rozwój przemysłu produ-
kującego materiały budowlane jak ce-
gła, pustaki ceramiczne, blacha, wapno,
a także artykuły używane do wykończe-
nia budowy poszczególnych mieszkań,
czy pomieszczeń socjalnych np. łazien-
ki są dostępne w każdej miejscowości
bez ograniczeń.
Wprowadzona po upadku komu-
nizmu prywatyzacja widoczna jest tak-
że w handlu. W każdej miejscowości
znajdują się dwie, trzy placówki han-
dlowe. Działalność ich jest wszech-
stronna, można w nich nabyć prawie
wszystko to co potrzebne jest człowie-
kowi do życia. W każdej miejscowości
jest także placówka handlowa należąca
do Gminnej Spółdzielni Samopomocy
Chłopskiej. Pozwala to na konkuren-
cję pomiędzy tymi placówkami handlo-
wymi, na czym zyskać może kupujący
obywatel – klient.
Widoczne są także zmiany w rol-
nictwie. Zmiany te są tak duże, że gdyby
nie dopłaty z Agencji Rynku Rolnego to
pewnie pola leżałyby odłogiem. Odło-
giem leżą pola także w chwili obecnej,
ponieważ wielu małych i drobnych rol-
ników nie stać w obecnych warunkach
na zwiększenie produkcji w swoich go-
spodarstwach. Cena mleka dostarcza-
nego do Spółdzielni Mleczarskiej jest
zależna od ilości dostarczonego mleka
i jakości mleka. Im więcej mleka rolnik
dostarczy i posiada własny zbiornik do
schładzania mleka to otrzymuje wyższą
cenę za dostarczone mleko. Na terenie
działalności Spółdzielni Mleczarskiej
Radomsko, obejmującej teren działania
byłej Podhalańskiej Spółdzielni Mle-
czarskiej w Nowym Targu jest ponad
200 gospodarstw posiadających własne
Częsty widok w Krempachach
Miejsca
Na Spiszu
Częsty widok w Krempachach
