3
„Na Spiszu” nr 2 (52) 2004 r.
Gmina Łapsze Niżne rozciąga się po obu stronach
Pienin Spiskich a także na północnych stokach Magury
Spiskiej. Od południa wspiera się o polsko-słowacką gra-
nicę a z przeciwnej strony - o brzegi jezior: Czorsztyńskie-
go i Sromowieckiego. Gmina leży w całości na Spiszu,
w regionie nieco odmiennym od sąsiadujących z nim
Podhala i Pienin.
Historia Spisza jako pogranicza polsko - wę-
gierskiego jest skomplikowana. Wystarczy porównać
dzieje zamku w Lubowli (siedziby starostwa spiskiego
1412-1769) oraz zamku w Niedzicy siedziby rodów wę-
gierskich. Wieloletnia przynależność terenów gminy do
Węgier odcisnęła na nich swoje piętno. Jakkolwiek na
Spiszu widoczne są wpływy słowackie i węgierskie, z
Polską połączyły go więzy ludzkie - zasiedlany był głów-
nie osadnikami polskimi. W 1769 roku należące do Polski
starostwo spiskie anektowały Austro-Węgry. Odtąd cały
historyczny Spisz należał do Górnych Węgier (tak wów-
czas nazywano Słowację). Dopiero po I wojnie światowej
13 spiskich miejscowości przyłączono do Polski.
Gmina Łapsze Niżne obfituje w zabytki najwyż-
szej rangi. Jest tutaj co zwiedzać, jest się czym zachwycić,
zwłaszcza, że ostatnimi czasy miejscowe parafie odnowiły
znaczną część unikalnych kościołów. Niemal wszystkie
historyczne pamiątki z terenu Gminy znajdują się na trasie
Szlaku Gotyckiego a co za tym idzie - są udostępnione
do zwiedzania. Wystarczy tylko zadzwonić pod wskazany
numer i nie zapomnieć o... złożeniu ofiary na konserwację
obiektu.
Wybudowanie w latach 1975-97 zespołu zbior-
ników wodnych: głównego - Czorsztyn-Niedzica oraz
wyrównawczego - Sromowce Wyżne, wywarło niezatarty
wpływ na kilka wsi spiskiej Gminy. W Niedzicy - zaroiło
się od hoteli i pensjonatów, w Falsztynie - od domów let-
niskowych a Frydman znalazł się w depresji, chroniony
siedemnastometrowej wysokości wałem, poniżej poziomu
Jeziora Czorsztyńskiego.
Zabytki i inne godne zwiedzenia obiekty
1. FALSZTYN
· Cmentarzyk szlachecki miejscowych dziedziców baro-
nów Jugendfeldów, którzy najdłużej w Europie (do 1931)
utrzymywali w swych posiadłościach pańszczyznę.
2. FRYDMAN
· Kościół św. Stanisława Biskupa (XIII/XIVw.) - nr 5 na
Szlaku Gotyckim
· Kasztel (XVI) z narożnymi wieżyczkami i renesansowym
wykuszem - typowy przykład wiejskiej rezydencji o
charakterze obronnym.
· Piwnice frydmańskie - podziemne, dwukondygnacyjne ko-
rytarze (o łącznej długości 700 m), w których do 1905 roku
przechowywane było wino. Wejścia do piwnic - przez
„kaplice”, to jest - pawilony pokryte gontami.
3. KACWIN
· Kościół Wszystkich Świętych (ok. 1320) - nr 11 na Szla-
ku Gotyckim
4. ŁAPSZANKA
· Kapliczka (1928) na Przełęczy nad Łapszanką. Głos jej
dzwonu ma ostrzegać mieszkańców przed nadciągającą
burzą. Z przełęczy - oryginalny i zaskakujący widok
na Tatry.
5. ŁAPSZE NIŻNE
· Kościół św. Kwiryna (ok. 1310) - nr 14 na Szlaku Go-
tyckim,
6. ŁAPSZE WYŻNE
· Kościół św. św. Piotra i Pawła (1760) - nr 15 na Szlaku
Gotyckim
7. NIEDZICA
· Kościół św. Bartłomieja (ok. 1320) - nr 12 na Szlaku
Gotyckim
· Zamek Dunajec (ok. 1320) - nr 13 na Szlaku Gotyc-
kim
· Kaplice: św. Michała i św. Rozalii (XVII) - postawione
na przeciwległych brzegach Niedziczanki, na miejscach
pochówku poległych w bitwie z 1535 roku (wewnętrzne
walki o tron węgierski).
· Pawilon Wystawowy Elektrowni Niedzica - wystawa
archeologiczna wykopalisk z terenów jezior: Czorsztyń-
skiego i Sromowieckiego, projekcje filmów o zaporze
oraz zwiedzanie zapory i elektrowni (tel. 262 93 83).
8. TRYBSZ
· Kościół św. Elżbiety Węgierskiej (G16 -1567) - nr 16
na Szlaku Gotyckim
Folklor
Historia odcisnęła szczególne znaki na kulturze
GMINA £APSZE NI¯NE
- spiska kraina zabytkami s³yn¹ca...
Urząd Gminy Łapsze Niżne
ul. Jana Pawła II 20
34-442 Łapsze Niżne
tel/faks: (018) 265 93 15
www.lapsze.nowy.targ.pl
e-mail: gmina@lapsze.nowy.targ.pl
Powierzchnia: 125 km
2
Ludność: 8 560 mieszkańców
