23
„Na Spiszu” nr 2 (52) 2004 r.
Początki naszej miejscowości nie są dokładnie
znane. Nie ma zapisków, które mogłyby potwierdzić datę
powstania osady. Uczeni znaleźli dokumenty mówiące
o miejscowości Szenterzsebet czyli Święta Elżbieta (z
języka węgierskiego) z roku 1439. Nie ma jednak pew-
ności, że chodzi o Trybsz. Wzmianka ta może dotyczyć
miejscowości o tej samej nazwie leżącej na Liptowie.
Nie zachowały się także żadne dokumenty lokacyj-
ne Trybsza, ani żadne informacje o zasadźcy czyli założy-
cielu. Nie wiadomo więc, jaki był początek wsi?. Przyjmu-
je się, że Trybsz został założony przez panów mieszkają-
cych na zamku w Niedzicy, których wioski tworzyły tzw.
„klucz dunajecki”. Trybsz został więc utworzony w końcu
XV lub na początku XVI w. W każdym razie nie ma na
to dowodów. Nazwy Trepschya lub Trepsia pojawiają się
w dokumencie 1589 r. dotyczącym sprzedaży klucza
dunajeckiego Jerzemu Horwathowi przez Olbrahta Łaskie-
go.(Andzej Skorupa, Zabytkowe kościoły polskiego Spi-
sza, Kraków, s. 128.)
Mieszkańcy, uzależnieni od pana w Niedzicy, od
jego złej i dobrej woli, przemieszczali się: a to wyjeżdżając
z Trybsza, a to do niego przyjeżdżając. I tak: według prze-
kazów z Ksiąg Parafialnych, gruntownie zbadanych przez
Mariana Gotkiewicza, nazwiska ludzi mieszkających
w naszej wsi pojawiają się w innych spiskich wsiach lub
też nazwiska ludzi z innych wsi pojawiają się w Trybszu.
Świadczy to właśnie o przemieszczaniu się ludzi. Niektó-
rzy z nich wyjeżdżali rodzinami, inni zawierali małżeń-
stwa. Zgodnie z tymi badaniami potwierdzono istnienie
7 nazwisk, które powtarzają się w Księgach Parafialnych
od XVII do XIX wieku. Przyjmuje się, że są to rdzenni
mieszkańcy Trybsza. Są to nazwiska: Szyszka, Gronka,
Łojek, Findura, Miotła, Pietraszek, Gawron. Ciekawym
pozostaje fakt, iż pod koniec XIX wieku w Trybszu znaj-
dują się 132 posesje, wśród których aż 33 gospodarstwa
zajmują wyżej wspomniane rody.
Ważną informacją w historii Trybsza jest odnoto-
wanie, że w 1845 urodził się Franz Denes, znany badacz
Tatr i Pienin;
W późniejszym swoim życiu człowiek ten, miesz-
kaniec naszej wsi, zostanie wybitnym badaczem Pienin
i Tatr i w ten sposób, nie zauważony przez współmiesz-
kańców, przejdzie do historii.
Spisz jest krainą wielonarodowościową, tak też
jest i w Trybszu. Mieszkają tu także Cyganie. Rodzina
Mirgo lub Mirga pojawia się praktycznie na całym Spiszu
Opowieśæ o Trybszu
- spiskiej wsi
Prezentacje wsi spiskich
od końca XVIII wieku. Do Trybsza pierwszy Mirga, Ja-
kub, przybywa w 1899 roku, a w rok później Maria Mirga
z Jurgowa. Do drugiej wojny światowej rodzina Mirgów
była
w posiadaniu jedynej w naszej wsi kuźni.
Poza wymienionymi narodowościami, w Trybszu
przebywali również Żydzi. Było ich niewielu. W XIX wie-
ku, w roku 1859, mieszka rodzina Schon. W 1911 roku
jedna z Schonówien wychodzi za mąż za polskiego gospo-
darza, Pietraszka. W 1911 roku Żydzi mieszkający u nas
są już neofitami: Wilhelm Tischgrunt i Zofia Groszwirth
w 1912 roku chrzczą swoje dziecko, córkę Helenę Elżbie-
tę. Los Żydów jednak zakończył się okrutnie. Nie tylko
Żydów trybskich, ale i z całego Spisza: zostali wywiezieni
do niemieckich obozów koncentracyjnych w 1942 roku.
W Trybszu mieszka też inna grupa etniczna: Łem-
kowie czyli, jak ich nazwano na Spiszu, Rusnacy. Przy-
bywają oni do spiskich wsi, w tym i do naszej, z Osturni,
przez nich założonej wsi. Najczęściej jednak Rusnacy nie
zamieszkują na dłużej w określonej wsi. Raczej wędrują
w poszukiwaniu pracy, najmują się głównie do prac polo-
wych lub pasterskich, bo trzeba dodać, że są znakomitymi
pasterzami.
W Trybszu znajdują zajęcie sezonowe głównie
w młynie. Z czasem kontakty nie ograniczają się tylko
do takich. Rusnacy zaczynają się mieszać z innymi. W
Trybszu rodzina Rusnaków (takie noszą nazwisko w me-
trykach) mieszka od 1844 roku.
Przez wiele lat od utworzenia Trybsz jako parafia
należał do Krempach, potem do Frydmana, a wreszcie
w 1769 został samodzielna parafią. W 1779 roku przyłą-
czono do niego Czarną Górę.
Przez wieś przeszło wiele epidemii cholery. Na
szczęście nie zdziesiątkowały one doszczętnie wsi. Cmen-
tarz ofiar znajduje się poza wsią - przy kapliczce „pod
Wierbówką”.
Po I wojnie światowej, kiedy Trybsz, w wyni-
ku ustaleń Rady Ambasadorów, pozostał przy Polsce,
Nowy kośció³ w Trybszu
