51
„Na Spiszu” nr 2 (67) 2008 r.
go Polaków na Spiszu nie stanowiły one zagrożenia. Polacy
ze Spisza podjęli w 1918 próbę znalezienia się w granicach
Państwa Polskiego, w Starej Lubowli powołali Polską Radę
Narodową, ale ostatecznie tylko czternaście wsi pn.-zach.
części Zamagurza znalazło się w Polsce z ośrodkiem w Łap-
szach Niżnych. Z Lendaku na Spiszu pochodził delegat pol-
skiej ludności Spisza na konferencję pokojową w Paryżu,
Wojciech Halczyn. W czasie II wojny światowej najpierw
obywateli Słowacji na Spiszu obdzielono majątkami poży-
dowskimi. Bufor niemiecki zniknął po II wojnie światowej
wskutek wysiedlenia Niemców Spiskich. W to miejsce na-
płynęli Słowacy, a w 1945 roku także liczna grupa Polaków
z Zamagurza.
Spiszacy nadal w sposób zwarty zasiedlają Zamagurze
Spiskie (poza wsiami rusińskimi - dwiema w całości i jed-
ną częściowo), a w dolinie Popradu, na przemian lub wy-
mieszani z miejscowymi Rusinami i resztką Niemców oraz
napływowymi Słowakami i Cyganami, szereg wsi od Kież-
marku po Starą Lubowlę. Dwie wsie położone na Spiszu sło-
wackim tj. Leśnicę nad Dunajcem i Mniszek nad Popradem
ze względu na ich oblicze kulturowe, a także geograficzną
(góry) oraz etniczną (oddzieleni wsiami rusińskimi) izolację
od pozostałych miejscowości polskich na Spiszu, zaliczyć
należy odpowiednio do górali pienińskich i górali sądeckich.
W Polsce Spiszacy sąsiadują z Podhalanami i góralami pie-
nińskimi. tekst i mapa Marek Skawiński
SPISZACY