33
„Na Spiszu” nr 2 (52) 2004 r.
Pierwsza pewna wiadomoϾ
o koœciele œw. Bart³omieja w Niedzi-
cy , ufundowanego przez Kokosza
Berzeviczego, pochodzi z 1326 roku.
Naukowcy przyjmuj¹, ¿e musia³ on
powstaæ w czasie lokowania wsi,
czyli w latach 1314-1320. W³aœnie o
koœciele w Niedzicy i parafii œw. Bart³o-
mieja mowa by³a podczas sympozjum
naukowego w Krakowie. Spotkanie to
przynios³o równie¿ kilka istotnych roz-
strzygniêæ dotycz¹cych niedzickiego
koœcio³a.
Sympozjum odbywa³o siê
16 kwietnia 2004 roku w Instytucie
Jana Paw³a II w Krakowie, a towarzy-
szy³a mu pe³na twórczego myœlenia
i ¿yczliwoœci atmosfera. A skoro g³ów-
nym tematem sesji by³ koœció³ i para-
fia w Niedzicy, to nie mog³o brakn¹æ
spiskich elementów. Wystarczy³o
spojrzeæ na odziane w stroje regional-
ne gaŸdziny albo spróbowaæ przygoto-
wane przez nie spiskie specja³y, jak:
derkliki, grulownik czy rogi, by poczuæ
siê niczym w samym sercu Spisza.
A spotkanie przyci¹gnê³o
wiele znakomitoœci ze œwiata nauki,
ale te¿ mi³oœników spiskiego regionu
i jego kultury. Byli wiêc historycy
sztuki, konserwatorzy oraz studenci.
Przy takiej okazji nie mog³o zabrak-
n¹æ równie¿ przedstawicieli w³adz
samorz¹dowych gminy £apsze Ni¿ne:
wójta Antoniego Kapo³ki, tamtejszych
radnych, so³tysa Niedzicy, a tak¿e dy-
rektor Muzeum - Zespo³u Zamkowego
w Niedzicy Ewy Jaworowskiej-Mazur
oraz prezesa Zespo³u Zbiorników
Wodnych Jacka M³odkowskiego.
Obecna by³a te¿ Janka Burianova-
konsul generalny Republiki S³owacji
w Krakowie, oraz jej zastêpca Marek
Lisansky. Sympozjum zaszczyci³ rów-
nie¿ swoj¹ obecnoœci¹ ks. kard. Fran-
ciszek Macharski. Wœród prelegentów
byli: Tadeusz Trajdos, El¿bieta £ukuœ,
Piotr Stêpieñ, Marek Walczak, Jerzy
Gadomski, Andrzej Guzik, Marcin
Jasinowicz, Helena Ma³kiewicz i
Antoni Guzik. Tematyka sympozjum
by³a doœæ obszerna, bo obejmowa³a
zagadnienia pocz¹wszy od treœci kultu
religijnego, które prof. Tadeusz Trajdos
przedstawi³ w ujêciu historycznym,
przez obrzêdowoœæ religijn¹, w¹tek
kaplicy zamkowej, architekturê ko-
œcio³a w Niedzicy i znajduj¹c¹ siê
Niedzicki koœció³
po krakowskim sympozjum
odkry³ parê tajemnic
tomiast 7- grzechów g³ównych. Nie mo¿na natomiast rozpoznaæ pozosta³ych
3, bowiem ubytki s¹ zbyt du¿e. Ustalono równie¿ daty malowide³ w prezbite-
rium, szacuj¹c ich powstanie na prze³om XIV i XV wieku. Naukowcy ocenili
tak¿e datê powstania sceny ukrzy¿owania Chrystusa, która znajduje siê na
pó³nocnej œcianie prezbiterium. Wokó³ ukrzy¿owanego Jezusa znajduje siê
wieniec z g³ów tych postaci, które bra³y udzia³ w ostatnich godzinach Jego
¿ycia oraz narzêdzia mêki. Specjaliœci twierdz¹, ¿e to malowid³o pochodzi
z lat 1410-1420. Koœció³ w Niedzicy to jeden z najbardziej zabytkowych
i najpiêkniejszych obiektów sakralnych na polskim Spiszu. Tu znajduje siê
o³tarz Matki Boskiej Bolesnej z zabytkow¹ piet¹ i ambona z XVIII wieku.
Z tego okresu pochodzi równie¿ przepiêkny chór bogato zdobiony wraz z
obrazami przedstawiaj¹cymi sceny z ¿ycia Pana Jezusa. Zachowa³a siê czêœæ
XV-wiecznego tryptyku ze scenami mêczeñskiej œmierci œw. Bart³omieja oraz
XVII-wieczny o³tarz w kaplicy œw. Andrzeja, przeniesiony z kaplicy zamko-
wej.
Warto jeszcze dodaæ, ¿e sympozjum prowadzi³ ks. prof. Zdzis³aw Kliœ
oraz o. dr hab. Józef Marecki. Organizatorami sesji naukowej byli: Katedra Sztuki
Staro¿ytnej i œredniowiecznej wydzia³u Historii Koœcio³a Papieskiej Akademii
Teologicznej w Krakowie, Sekcja Sztuki Sakralnej Polskiego Towarzystwa Teo-
logicznego w Krakowie oraz parafia œw. Bart³omieja w Niedzicy.
(Tez) Fot. Archiwum parafii
tam gotyck¹ nastawê o³tarzow¹, o której z kolei mówi³ prof. Jerzy Gadomski,
po gotyckie malowid³a œcienne w prezbiterium i nawie niedzickiego koœcio³a,
i jego barkowy wystrój oraz prace konserwatorskie. Doskona³¹ ilustracj¹ do
wyg³aszanych referatów by³y prezentacje audiowizualne. Sympozjum w
Krakowie przynios³o te¿ kilka istotnych dla koœcio³a i parafii w Niedzicy roz-
strzygniêæ. Chodzi m.in. o 20 tablic œciennych znajduj¹cych siê na pó³nocnej
œcianie koœcio³a. Naukowcy zgodzili siê, ¿e 10 z nich dotyczy dekalogu, na-
