„Na Spiszu” nr 2 (52) 2004 r.
36
W marcu 1974r. w Łapszach Niznych na Spiszu
został utworzony Spiski Oddział Związku Podhalan. Był
to kolejny oddział Związku, który już istnieje od 1919 r.
Do utworzenia Oddziału Spiskiego przyczynili
się przedstawiciele sekcji spiskiej Związku Podhalan w
Krakowie i Zarządu Głównego Związku w Zakopanem.
Współzałożycielem był także Jan Pluciński.
W wyniku wyborów pierwszym prezesem Oddziału w
Łapszach został Władysław Kowalczyk, który pełnił tę
funkcję przez wiele kadencji, przez 18 lat.
zdobywając trzecie miejsca
- wielokrotny udział w Festiwalu Folkloru Górali Polskich
w Żywcu,
- występy, prawie coroczne w ramach Tygodnika Kultury
Beskidzkiej w Wiśle, Szczyrku, Makowie Podhalań-
skim, Żywcu.
- kilkakrotne występy w ogólnopolskich Festiwalach
Jubileusz Oddzia³u Spiskiego Zwi¹zku Podhalan
Na początku swego istnienia Oddział Związku
liczył 27 osób, z czasem się rozrósł do kilkudziesięciu,
ogółem przez Spiski Oddział przewinęło się ponad 100
osób. Związek Podhalan na Spiszu wyznaczył sobie pewne
zadania, które starał się realizować na miarę swych moż-
liwości, Były to m. in.:
- zbieranie i dokumentowanie informacji uzyskanych od
najstarszych mieszkańców wsi na temat obrzędów i
zwyczajów spiskich
- odtwarzanie zwyczajów i obrzędów na scenie
- powołanie zespołu regionalnego
- ochrona obiektów zabytkowych
- pielęgnowanie miejscowych tradycji: obchodzenie
rocznic wybitnych Spiszaków lub osób zasłużonych
dla Spisza
- propagowanie kultury spiskiej poprzez występy zespo-
łów, prelekcje naukowe o Spiszu, wydawanie publikacji
na temat Spisza.
W ciągu 25 lat istnienia Oddziału ZP na Spiszu
udało się wiele rzeczy zrealizować.
W 1976r. powołano zespół regionalny „Spiszacy”,
który do dzisiejszego dnia dał ok. 300 występów. Do naj-
większych należą:
- trzykrotny udział w Międzynarodowym Festiwalu Folk-
loru Ziem Górskich w Zakopanem (1979, 1986, 1991)
np. w Kazimierzu n/ Wisłą.
- występy w Szwecji i Norwegii podczas Dni Kultury
Polskiej w maju 2001r.
- występy na Słowacji (2002 r.)
- reprezentacja spiskiego oddziału i zespołu Związku Podha-
lan na uroczystej mszy za tragicznie poległych w zamachu
terrorystycznym w Nowym Jorku we wrześniu 2001r.
Zespół „Spiszacy” był kilkakrotnie nagrywany
przez polskie radio i telewizję ogólnopolską jak i regionalną
w Krakowie i Katowicach. Najbardziej znanym jest film
„Wesele Spiskie” z 1983r. W oparciu o scenariusz Jana Plu-
cińskiego w 1987 r. wydano książkę pt. „Wesele Spiskie”.
Za swoją działalność zespół otrzymał od Ministerstwa
Kultury i Sztuki nagrodę, przyznano mu także nagrodę
im. Oskara Kolberga. Obydwie świadczą o dostrzeżeniu
spiskiej kultury i docenieniu pracy Spiszaków zrzeszo-
nych w Spiskim Oddziale ZP.
Obok „Spiszaków” w 1984r. został powołany
zespół skupiający dzieci szkolne „Mali Spiszacy”, który
w swoim repertuarze posiada zabawy, figle, tańce spiskie.
Znaczącymi sukcesami dziecięcego zespołu był udział
w Międzynarodowym Przeglądzie Dziecięcych Zespo-
łów w Nowym Sączu w 1992 r. i kilkakrotne występy na
Karpackim Festiwalu w Rabce. Ostatnio „Mali Spiszacy”
zaprezentowali się publiczności w Stalowej Woli.
Obydwa zespoły uświetniają miejscowe uroczy-
stości, prawie corocznie biorą udział w spiskim konkursie
zespołów regionalnych w Niedzicy w tzw. „Spiskich Zwy-
„Spiszacy” w Krakowie, rok 1978.
Dni spisko-orawskie, Kraków 1990 r.
